برای پرش به مطلب مورد نظر روی آن کلیک کنید!

مستی گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

اِحذَرْ سُکرَ الخطیئهِ ، فإِنّ للخَطیئهِ سُکراً کَسُکرِ الشَّرابِ ، بل هِی أشَدُّ سُکراً مِنهُ ، یقولُ اللّه ُ تعالى: «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فهم لا یَرجِعُونَ»(بقره،۱۸)

 از مستى گناه بپرهیز ؛ زیرا مستى گناه همچون مستى شراب و بلکه شدیدتر از آن است . خداوند متعال مى فرماید : «کر و لال و کورند ، پس آنان [از کفر به ایمان] باز نمى گردند» .

مکارم الأخلاق، ص: ۴۵۳

 

گناه بخاطر خانواده

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إیّاکَ أن تَدَعَ طاعَهَ اللّه ِ و تَقصِدَ مَعصیتَهُ شَفَقهً على أهلِکَ ، لأنَّ اللّه َ تعالى یَقولُ : «یا أَیُّها الناسُ اتَّقُوا رَبَّکُم و اخْشَوْا یَوماً لا یَجزِی والدٌ عن وَلَدِهِ و لا مولودٌ هو جازٍ عَن والِدِهِ شَیْئاً » (لقمان،۳۳)

مبادا به خاطر دلسوزى براى خانواده ات ، طاعت خدا را وا گذارى و به نافرمانى او روى آورى؛ زیرا خداوند متعال مى فرماید: «اى مردم! از پروردگارتان بترسید و از آن روزى بهراسید که نه پدرى مى تواند براى فرزندش کارى بکند و نه فرزندى براى پدرش » .

 

گناهان، همچون اسبان چموش

امام على علیه السلام :

 ألا و إنَّ الخَطایا خَیلٌ شُمُسٌ حُمِلَ علَیها أهلُها و خُلِعَت لُجُمُها فَتَقَحَّمَت بِهِم فی النارِ .

بدانید که گناهان، اسبان چموشى هستند که گناهکاران بر آنها نشسته و لگامهایشان رها شده است، پس سوارانشان را در آتش مى افکنند .

برداشته شدن عذاب بواسطه حیوانات چرنده و کودکان شیرخواره و سال خوردگان

امام کاظم علیه السلام :

 إنَّ للّه ِِ عزّ و جلّ فی کلّ یومٍ و لیلهٍ مُنادِیاً یُنادِی : مَهلاً مَهلاً عِبادَ اللّه ِ عن معاصِی اللّه ِ ، فلولا بَهائمُ رُتَّعٌ ، و صِبْیَهٌ رُضَّعٌ ، و شُیوخٌ رُکَّعٌ ، لَصُبَّ علَیکُمُ العَذابُ صَبّاً تُرَضُّونَ بهِ رَضّاً

در هر شب و روز از جانب خداوند عزّ و جلّ آواز دهنده اى ندا مى دهد : اى بندگان خدا! از نافرمانى خدا باز ایستید، باز ایستید؛ زیرا اگر به خاطر حیوانات چرنده و کودکان شیرخواره و سال خوردگان خمیده پشت نبود ، چنان عذابى بر سر شما ریخته مى شد که خرد و خمیر مى شدید .

پرهیز از گناه

امام على علیه السلام :

عَجِبتُ لأقوامٍ یَحتَمُونَ الطَّعامَ مَخافَهَ الأذى کیفَ لا یَحتَمُونَ الذُّنوبَ مَخافهَ النّارِ ؟! .

در شگفتم از مردمى که از ترس اذیت شدن، از غذا پرهیز مى کنند چگونه از ترس آتش ، از گناهان پرهیز نمى کنند؟!

 

امام زین العابدین علیه السلام :

عَجِبتُ لِمَن یَحتَمی عنِ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ و لا یَحتَمِی مِنَ الذنبِ لِمَعَرَّتِهِ ! .

 در شگفتم از کسى که از خوردن غذایى که برایش ضرر دارد پرهیز مى کند، اما از گناه، که مایه ننگ و رسوایى است پرهیز نمى کند!

امام باقر علیه السلام :

 عَجَباً لِمَن یَحتَمی مِن الطَّعامِ مَخافَهَ الداءِ کیفَ لا یَحتَمِی مِنَ الذُّنوبِ مَخافهَ النارِ ؟!

تعجب است از کسى که به خاطر ترس از بیمارى، از خوردن غذا پرهیز مى کند ، چگونه از ترسِ آتش دوزخ ، از گناهان پرهیز نمى کند؟!

خردمند گناه نمى کند

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 مَن قارَفَ ذَنباً فارَقَهُ عَقلٌ لا یَرجِعُ إلَیهِ أبداً .

هر که گناهى را مرتکب شود عقلى از او جدا شود، که دیگر هرگز به او باز نگردد .

 

امام على علیه السلام :

لَو لَم یَتَوَعَّدِ اللّه ُ على معصِیَتِهِ لَکانَ یَجِبُ ألاّ یُعصى شُکراً لِنِعَمِهِ .

 اگر خداوند بر نافرمانى از خود بیم [آتش] هم نمى داد، باز واجب بود که به پاس نعمتهایش نافرمانى نشود .

امام على علیه السلام :

 لَو لَم یُرَغِّبِ اللّه ُ سبحانَهُ فی طاعَتِهِ لَوَجَبَ أن یُطاعَ رجاءَ رَحمَتِهِ

اگر خداوند سبحان به طاعت خود ترغیب هم نمى کرد ، باز واجب بود که به امید رحمتش ، از او اطاعت شود .

امام کاظم علیه السلام :

إنّ العُقَلاءَ تَرَکُوا فُضولَ الدنیا فکیفَ الذُّنوبُ ؟! و تَرکُ الدنیا مِنَ الفَضلِ ، و تَرکُ الذُّنوبِ مِنَ الفَرضِ

 خردمندان، زیادىِ دنیا را رها کردند چه رسد به گناهان! در حالى که ترک دنیا فضیلت (ارزش) است و ترک گناهان واجب .

دورى از گناه سزاوارتر از انجام کار خوب است

امام على علیه السلام :

اجتِنابُ السیّئاتِ أولى مِنِ اکتِسابِ الحَسَناتِ .

 دورى کردن از بدیها برتر از انجام خوبیهاست .

امام باقر علیه السلام :

 تَوَقِّی الصَّرْعهِ خیرٌ مِن سُؤالِ الرَّجعَهِ

 پرهیز از به خاک در افتادن، بهتر است از این که خواهش کنى بلندت کنند .

 

بحار الأنوار : از معصومان علیهم السلام نقل شده است :

جِدُّوا و اجتَهِدُوا، و إن لَم تَعمَلُوا فلا تَعصُوا ، فإنّ مَن یَبنِی و لا یَهدِمُ یَرتَفِعُ بِناؤهُ و إن کانَ یَسیراً ، و إنّ مَن یَبنِی و یَهدِمُ یوشِکُ أن لا یَرتَفِعَ بِناؤهُ .

 تلاش و کوشش کنید و اگر عمل نمى کنید گناه هم نکنید ؛ زیرا کسى که بنایى مى سازد و ویرانش نمى کند ، ساختمانش بالا مى رود هر چند اندک . اما کسى که مى سازد و[سپس] ویران مى کند بنایش بالا نمى رود .

 بحار الأنوارج‏۶۷، ص: ۲۸۶

هشدار به چیره شدن کارهاى بد

امام على علیه السلام ـ در سفارش هاى خود به فرزندش حسن علیه السلام ـ فرمود :

 لَم یُشَدِّدْ علَیکَ فی قَبولِ الإنابَهِ ، و لَم یُناقِشْکَ بالجَریمَهِ ، و لَم یُؤْیِسْکَ مِن الرَّحمَهِ ، بل جَعَلَ نُزوعَکَ عنِ الذَّنبِ حَسَنهً ، و حَسَبَ سَیِّئَتَکَ واحِـدَهً ، و حَسَبَ حسنَتَکَ عَشْراً ، و فَتَحَ لکَ بابَ المَتابِ .

[خداوند ]در پذیرفتن توبه، بر تو سخت نگرفته و به علّت گناه، تو را در تنگنا نینداخته و از رحمت خویش نومیدت نکرده است ، بلکه خوددارى تو را از گناه ، حسنه به شمار آورده و گناهت را یک و حسنه ات را ده به شمار آورده و درِ توبه و بازگشت را براى تو گشوده است .

امام زین العابدین علیه السلام :

یا سَوأتاهُ لِمَن غَلَبَت إحداتُهُ عَشَراتِهِ

بدا به حال کسى که یک هایش (گناهانش) بر ده هایش (حسناتش) چیره شود .

کسى که با نافرمانى خدا به دنبال کارى باشد

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

مَن حاوَلَ أمراً بِمَعصیَهِ اللّه ِ کانَ أبعَدَ لَهُ مِمّا رَجا و أقرَبَ مِمّا اتَّقى .

 کسى که با معصیت خدا به دنبال کارى باشد، از مطلوب خود دورتر و به آنچه از آن مى ترسیده است نزدیکتر گردد .

امام على علیه السلام :

 ما ظَفِرَ مَن ظَفِرَ بالإثمِ ، و الغالِبُ بِالشَّرِّ مَغلوبٌ

کسى که با گناه به پیروزى دست یابد، پیروز نیست و کسى که با [توسّل به ]بدى چیره گردد [در حقیقت ]شکست خورده است .

امام صادق علیه السلام :

 کَتَبَ رجلٌ إلى الحسینِ صلواتُ اللّه ِ علَیهِ : عِظْنِی بحَرفَینِ ؟ فکَتَبَ إلَیه : مَن حاوَلَ أمراً بمَعصیَهِ اللّه ِ کانَ أفوَتَ لِما یَرْجُو و أسرَعَ لِمَجِیءِ ما یَحذَرُ .

مردى به حسین ، صلوات اللّه علیه ، نوشت : مرا دو کلمه موعظه کن . ایشان در پاسخ او نوشت : هر که با نافرمانى خدا کارى را بجوید، مطلوب خود را بیشتر از دست دهد و به آمدنِ آنچه از آن مى ترسیده است، بیشتر شتاب بخشد .

بحار الأنوار: ۷۳/ ۳۹۲/ ۳.

تظاهر به گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

کُلُّ اُمَّتِی مُعافى إلاّ المُجاهِرِینَ الذینَ یَعمَلونَ العَمَلَ باللیلِ فَیَستُرُهُ رَبُّهُ ، ثمّ یُصبِحُ فیقولُ : یا فلانُ إنّی عَمِلتُ البارِحهَ کذا و کذا ! .

همه امّت من بخشوده مى شوند، مگر پرده دران ؛ یعنى کسانى که در شب، کارى [خلاف ]انجام مى دهند و پروردگارشان آن را پرده پوشى مى کند، اما صبح که مى شود مى گویند : فلانى! من دیشب چنین و چنان کردم .

 کنز العمّال: ۱۰۳۳۸.

امام على علیه السلام :

 مُجاهَرَهُ اللّه ِ سبحانَهُ بالمعاصِی تُعَجِّلُ النِّقَمَ .

خداى سبحان را آشکارا نافرمانى کردن ، کیفرها را شتاب مى بخشد.

امام على علیه السلام :

إیّاکَ و المجاهَرَهَ بالفُجورِ فإنّها مِن أشَدِّ المَآثِمِ .

از آشکار کردن فسق و فجور [خود] بپرهیز، که آن از بدترین گناهان است.

امام على علیه السلام :

 المُعلِنُ بالمَعصیَهِ مُجاهِرٌ .

کسى که گناه را علنى کند پرده در است .

امام صادق علیه السلام :

 إنّی لَأَرجُو النَّجاهَ لهذهِ الاُمّهِ لِمَن عَرَفَ حَقَّنا مِنهُم إلاّ لأحَدِ ثلاثهٍ : صاحبِ سُلطانٍ جائرٍ ، و صاحِبِ هَوى ، و الفاسِقِ المُعلِنِ .

من براى کسانى از این امّت که حقّ ما را بشناسند، امید نجات دارم مگر سه کس: قدرتمند ستمگر ، هوا پرست ، و کسى که آشکارا فسق کند .

امام رضا علیه السلام :

المُذِیعُ بالسیّئهِ مَخذُولٌ ، و المُستَتِرُ بالسیّئهِ مَغفورٌ لَهُ

 کسى که گناه[خود] را آشکار کند به حال خود وا نهاده شود و کسى که گناه را پوشیده بدارد ، آمرزیده گردد .

 

بزرگترین گناهان

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 أعظَمُ الذنبِ عند اللّه ِ أن تَجعَلَ للّه ِِ نِدّاً و هو خَلَقَکَ ، ثمّ أن تَقتُلَ وَلَدَکَ مَخافَهَ أن یَطعَمَ مَعکَ ، ثُمّ أن تُزانِیَ حلیلَهَ جارِکَ .

بزرگترین گناه نزد خدا این است که براى خدایى که تو را آفریده است شریک قرار دهى ، سپس این که فرزندت را از ترس مخارجش بکُشى ، و بعد این که با زن همسایه ات زنا کنى .

صحیح البخارى ـ به نقل از عبد اللّه بن مسعود ـ :

 قلتُ : یا رَسولَ اللّه ِ، أیُّ الذَّنبِ أعظَمُ؟ قالَ : أن تَجعَلَ للّه ِ نِدّا و هُوَ خَلَقَکَ . قلتُ : ثُمّ أیُّ؟ قالَ: أن تَقتُلَ وَلَدکَ خَشیَهَ أن یَأکُلَ مَعَک . قالَ : ثمّ أیُّ؟ قالَ : أن تُزانی حَلِیلَهَ جارِکو أنزَلَ اللّه ُ تَصدیقَ قَولِ النَّبیِّ صلى الله علیه و آله :«و الّذینَ لا یَدعونَ مَعَ اللّه ِ إِلهاً آخَرَ» (فرقان،۶۸) .

 به رسول خدا صلى الله علیه و آله عرض کردم : کدام گناه بزرگتر است؟ فرمود : این که براى خدایى که تو را آفریده است شریک قرار دهى . عرض کردم : بعد از آن کدام گناه؟ فرمود : این که فرزندت را از ترس خرجش بکُشى . عرض کردم : سپس کدام گناه؟ فرمود : این که با زن همسایه ات زنا کنى پس خداوند در تأیید این فرمایش پیامبر این آیه را نازل کرد : «و کسانى که با اللّه خدایى دیگر را نمى خوانند »

امام على علیه السلام :

 أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ِ سبحانَهُ ذَنبٌ صَغُرَ عِندَ صاحِبِهِ .

 بزرگترین گناه نزد خداى سبحان ، گناهى است که در نظر گنهکار خُرد آید .

 

امام على علیه السلام :

 أشَدُّ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ِ سبحانَهُ ذَنبٌ استَهانَ بهِ راکِبُهُ .

 بدترین گناه در نظر خداى سبحان گناهى است که گنهکار ، آن را ناچیز انگارد .

امام على علیه السلام :

 أشَدُّ الذُّنوبِ ما استَخَفَّ بهِ صاحِبُهُ .

بدترین گناه آن است که گنهکار آن را سبک شمارد .

امام على علیه السلام :

 أعظَمُ الخَطایا اقتِطاعُ مالِ امرِئٍ مسلمٍ بغَیرِ حقٍّ .

 بزرگترین گناه ، به ناحق خوردن مال مسلمان است .

 

امام على علیه السلام :

أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ِ ذنبٌ أصَرَّ عَلیهِ عامِلُهُ .

 بزرگترین گناه نزد خداوند ، گناهى است که مرتکبش بر آن اصرار ورزد .

امام على علیه السلام :

جَهلُ المَرءِ بعُیوبِهِ مِن أکبَرِ ذُنوبِهِ .

 نادانى انسان به عیبهاى خویش ، از بزرگترین گناهان اوست .

امام زین العابدین علیه السلام :

إیّاکَ و الابتِهاجَ بالذنبِ ، فإنَّ الابتِهاجَ بهِ أعظَمُ مِن رُکوبِهِ .

 از شادمانى به گناه بپرهیز ؛ زیرا شادمانى به آن، بدتر از ارتکاب آن است .

امام باقر علیه السلام :

الذُّنوبُ کُلُّها شَدیدهٌ و أشَدُّها ما نَبَتَ عَلیهِ اللَّحمُ و الدمُ .

 همه گناهان بدند و بدترین آنها گناهى است که بر آن گوشت و خون بروید .

کثیف ترین گناهان

امام صادق علیه السلام :

 أقذَرُ الذُّنوبِ ثلاثهٌ : قَتلُ البَهیمهِ ، و حَبسُ مَهرِ المرأهِ ، و مَنعُ الأجیرِ أجرَهُ .

 کثیف ترین گناهان سه گناه است: کشتن حیوان بى زبان ، ندادن مهریه زن، و نپرداختن مزد کارگر .

 

 

گناهانى که آمرزیده نمى شود

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 إنّ اللّه َ غافرُ کلِّ ذنبٍ إلاّ مَن أحدَثَ دیناً ، أوِ اغتَصَبَ أجیراً أجرَهُ ، أو رجلاً باعَ حُرّاً .

 خداوند هر گنهکارى را مى آمرزد، مگر کسى را که [از پیش خود ]دینى نو پدید آورد ، یا مزد کارگرى را ندهد ، یا شخص آزادى را بفروشد .

  بحار الأنوار: ۷۲/ ۲۱۹/ ۱.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إیّاکُم و الذُّنوبَ التی لا تُغفَرُ : الغُلُولَ فَمَن غَلَّ شیئاً یَأْتِی بهِ یومَ القیامهِ ، و أکْلَ الرِّبا فإنّ آکِلَ الرِّبا لا یَقومُ إلاّ کما یَقومُ الذی یَتَخَبَّطُهُ الشیطانُ مِنَ المَسِّ .

 از گناهانى که آمرزیده نمى شود بپرهیزید ؛ [یکى] خیانت [در غنایم است] ؛ زیرا هر که در چیزى [از غنایم]، دست خیانت بَرَد، روز قیامت آن را با خود بیاورد . و [دیگرى ]ربا خوارى ؛ زیرا ربا خوار در روز قیامت از قبر برنمى خیزد مگر همچون کسى که بر اثر تماس با شیطان دیوانه شده است .

کنز العمّال: ۴۳۷۷۰.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

لِکُلِّ ذَنبٍ تَوبَهٌ إلاّ سُوءَ الخُلُقِ ، فإنّ صاحِبَهُ کُلَّما خَرَجَ من ذَنبٍ دَخَلَ فی ذَنبٍ .

 هر گناهى توبه دارد مگر بد اخلاقى ؛ زیرا آدم بد اخلاق از هر گناهى که درآید (توبه کند) به گناهى دیگر مى افتد .

 

امام على علیه السلام :

 إنّ مِن عَزائمِ اللّه ِ فی الذِّکرِ الحکیمِ ··· أنّهُ لا یَنفَعُ عَبداً ـ و إن أجهَدَ نفسَهُ و أخلَصَ فِعلَهُ ـ أن یَخرُجَ مِنَ الدنیا لاقیاً رَبَّهُ بِخَصلهٍ مِن هذهِ الخِصالِ لَم یَتُبْ مِنها : أن یُشرِکَ بِاللّه ِ فیما افتَرَضَ علَیهِ مِن عبادَتِهِ ، أو یَشفِیَ غَیظَهُ بهَلاکِ نَفْسٍ ، أو یَعُرَّ بأمرٍ فَعَلَهُ غیرُهُ ، أو یَستَنجِحَ حاجهً إلى الناسِ بإظهارِ بِدعَهٍ فی دِینِهِ ، أو یَلقَى الناسَ بَوَجهَینِ ، أو یَمشِیَ فیهِم بِلِسانَینِ .

 از جمله حُکمهاى قطعى خدا در قرآن حکیم . . . این است که بنده چنانچه با یکى از این اعمالْ خدایش را ملاقات کند و از آنها توبه نکرده باشد ـ هر چند [در انجام اعمال نیک] خود را به زحمت انداخته و عملش را خالص کرده باشد ـ سودى نمى برد : در عبادت خدا که بر او واجب کرده است شرک ورزیده باشد ، یا آتش خشم خویش را با کشتن کسى فرو نشانده باشد ، یا کسى را به کارى ننگین متّهم ساخته باشد که دیگرى آن را انجام داده است، یا براى رسیدن به خواسته خود از مردم، بدعتى در دین پدید آورده باشد ، یا با مردم دو رو باشد و یا دو زبان باشد .

امام على علیه السلام :

 الذُّنوبُ ثلاثهٌ : فَذَنبٌ مَغفورٌ ، و ذنبٌ غَیرُ مَغفورٍ ، و ذنبٌ نَرجُو لِصاحِبِهِ و نَخافُ عَلیهِ ··· أمّا الذَّنبُ المَغفورُ فعَبدٌ عاقَبَهُ اللّه ُ تعالى عَلى ذَنبِهِ فی الدنیا فَاللّه ُ أحکَمُ و أکرَمُ أن یُعاقِبَ عَبدَهُ مَرَّتَینِ ، و أمّا الذنبُ الذی لا یُغفَرُ فَظُلمُ العِبادِ بعضِهِم لبعضٍ ··· و أمّا الذنبُ الثالثُ فَذَنبٌ سَتَرَهُ اللّه ُ على عبدِهِ و رَزَقَهُ التوبهَ فَأصبَحَ خاشِعاً مِن ذَنبِهِ راجِیاً لِرَبِّهِ فَنَحنُ لَهُ کَما هُوَ لِنفسِهِ

 گناهان سه دسته اند : گناهى که آمرزیده مى شود ، گناهى که آمرزیده نمى شود و گناهى که براى مرتکب آن، میان بیم و امیدیم . . . اما آن گناهى که آمرزیده مى شود [گناه آن ]بنده اى است که خداوند او را در دنیا به کیفر گناهش رسانده است ؛ زیرا خداوند کاردان تر و بزرگوارتر از آن است که بنده اش را دوبار کیفر دهد، و اما گناهى که آمرزیده نمى شود ، ستم کردن بندگان به یکدیگر است . . . و اما گناه سوم، گناهى است که خداوند آن را از بندگانش پوشیده داشته و توبه از آن را نصیب گنهکار کرده است و از این رو از گناه خویش بیمناک و به پروردگارش امیدوار گشته است . ما نسبت به این شخص همان حالى را داریم که او نسبت به خود دارد .

  بحار الأنوار: ۶/ ۲۹/ ۳۵.

امام زین العابدین علیه السلام :

مَن باتَ شَبعاناً و بحَضرَتِهِ مؤمنٌ جائعٌ طاوٍ قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ : ملائکتی ، اُشهِدُکُم على هذا العَبدِ أنَّنی أمَرتُهُ فَعَصانی و أطاعَ غَیرِی ، وکَّلتُهُ إلى عَمَلِهِ ، و عِزَّتی و جلالی لا غَفَرتُ لَهُ أبداً .

 کسى که شب [با شکم] سیر بخوابد و در کنارش مؤمنى گرسنه و بى غذا باشد ، خداوند عزّ و جلّ فرماید : اى فرشتگان من! شما گواه باشید که من این بنده را فرمان دادم و او نافرمانى من کرد و از غیر من فرمان برد، من او را به کارش وا گذار کردم ، به عزّت و جلالم سوگند که هرگز او را نمى بخشم .

امام زین العابدین علیه السلام :

 یَغفرُ اللّه ُ لِلمُؤمنِ کلَّ ذنبٍ و یُطَهِّرهُ مِنهُ فِی الدنیا و الآخرهِ ما خَلا ذَنبَینِ: تَرْکَ التقیَّهِ ، و تَضییعَ حُقوقِ الإخوانِ .

خداوند هر گناهى را از مؤمن مى بخشد و در دنیا و آخرت او را از آن گناه پاک مى سازد، مگر دو گناه : ترک تقیّه، و ضایع کردن حقوق برادران .

 میزان الحکمه، ج‏۴، ص:۲۷۲، ح:۶۷۸۶

امام باقر علیه السلام :

 مِنَ الذُّنوبِ التی لا تُغفَرُ قولُ الرَّجُلِ : یا لَیتَنِی لا اُؤَاخَذُ إلاّ بهذا !

از جمله گناهانى که آمرزیده نمى شود این سخن انسان است که بگوید : کاش جز به همین گناه باز خواست نشوم!

امام صادق علیه السلام :

 کُلُّ الذُّنوبِ مَغفورَهٌ سِوى عُقوقِ أهلِ دَعوَتِکَ .

[اى پسر جندب!] هر گناهى آمرزیده مى شود جز نارضایتى همکیشانت [از تو] .

امام صادق علیه السلام :

 إذا هَمَمتَ بسیّئهٍ فلا تَعمَلْها ، فإنّهُ ربَّما اطَّلَعَ اللّه ُ على العَبدِ و هو على شیءٍ مِنَ المَعصیَهِ فیقولُ : و عِزَّتی و جلالی لا أغفِرُ لکَ بعدَها أبداً .

هر گاه قصد کار بدى کردى ، آن را انجام نده ؛ زیرا گاه خداوند به بنده در حال ارتکاب معصیتى نظر مى افکند و مى فرماید : به عزّت و جلال خود سوگند که از این پس هرگز او را نمى بخشم .

بر حذر داشتن از گناه در خلوت ها

امام على علیه السلام :

 اتَّقوا معاصیَ اللّه ِ فی الخَلَواتِ ، فإنّ الشاهِدَ هُو الحاکِمُ .

از معاصى خدا در تنهاییها[ى خود] بپرهیزید ؛ زیرا آن که شاهد است [یعنى خداوند] ، همان داور است.

امام باقر علیه السلام :

مَنِ ارتَکَبَ الذنبَ فی الخَلاءِ لم یَعبَأِ اللّه ُ بهِ .

هر که در خلوت گناه کند، خداوند به او اعتنا نمى کند .

گناه آشکار و پنهان

امام باقر علیه السلام ـ درباره آیه «به کارهاى زشت . . . نزدیک مشوید» ـ فرمود :

 إنّ ما ظَهَرَ هو الزِّنا و ما بَطَنَ هو المُخالَّهُ .

زشتى آشکار ، زناست و زشتى پنهان ، داشتن رابطه دوستانه [با نا محرم] .

سبک و کوچک شمردن گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 یا بنَ مسعودٍ ، لا تُحَقِّرَنَّ ذنباً و لا تُصَغِّرَنَّهُ ، و اجتَنِبِ الکبائرَ ، فإنّ العَبدَ إذا نَظَرَ یومَ القِیامهِ إلى ذُنوبِهِ دَمَعَـتْ عَیناهُ قَیحاً و دَماً ، یقولُ اللّه ُ تعالى: «یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُّحْضَرًا وَ مَا عَمِلَتْ مِن سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ أَمَدَا بَعِیدًا وَ یُحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ رَءُوفُ بِالْعِبَادِ »(آل عمران،۳۰)

اى پسر مسعود! هیچ گناهى را خُرد و کوچک مشمار و از گناهان بزرگ دورى کن ؛ زیرا در روز قیامت چون بنده به گناهان خود بنگرد ، چشمانش چرک و خون خواهد گریست . خداوند متعال مى فرماید : «روزى که هر کس کرده نیک خود را و کرده بد خود را بیابد و آرزو کند : کاش میان او و آنها فاصله اى دور بود و خداوند شما را از [کیفر] خود بترساند و خدا به بندگان ، مهربان است»

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ المؤمنَ لَیَرى ذَنبَهُ کَأَنَّهُ تحتَ صَخرَهٍ یَخافُ أن تَقَعَ علَیهِ ، و الکافِرَ یَرى ذَنبَهُ کأنّهُ ذُبابٌ مَرَّ على أنفِهِ .

مؤمن گناه خود را چونان تخته سنگ بزرگى بر بالاى سرش مى بیند که مى ترسد به روى او بیفتد و کافر گناه خویش را مانند مگسى مى بیند که از جلوى بینى اش رد شود .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ اللّه َ تَبارَکَ وَ تَعالى إذا أرادَ بعَبدٍ خیراً جَعَلَ ذُنوبَهُ بَینَ عَینَیهِ مُمَثَّلَهً و الإثمَ علَیهِ ثقیلاً وَبیلاً ، و إذا أرادَ بعَبدٍ شرّاً أنساهُ ذُنوبَهُ

 هرگاه خداوند تبارک و تعالى خوبى بنده اى را بخواهد، گناهان او را در برابر چشمانش مجسّم مى کند و بار گناه را بر دوش او سنگین مى سازد و هرگاه بدى بنده اى را بخواهد، گناهانش را از یادش مى برد .

 

امام على علیه السلام :

 إنّ اللّه َ أخفى سَخَطَهُ فی مَعصیَتهِ ، فلا تَستَصغِرَنَّ شیئاً مِن مَعصیَتِهِ ، فرُبَّما وافَقَ سَخَطَهُ و أنتَ لا تَعلَمُ .

 خداوند خشم خود را در معصیتش پنهان کرده است ؛ بنا بر این ، هیچ معصیتى را خُرد مشمارید ؛ زیرا چه بسا که آن معصیت با خشم خدا همراه باشد و تو ندانى .

 

امام باقر علیه السلام :

 لا مُصیبَهَ کاستِهانَتِکَ بالذنبِ و رِضاکَ بالحالهِ التی أنتَ علَیها .

مصیبتى چون کوچک شمردن گناهت و رضایت دادن به وضعیت موجودت نیست .

امام باقر علیه السلام :

لا تَستَصغِرَنَّ سَیّئهً تَعمَلُ بها ، فإنّکَ تَراها حیثُ تَسُوؤکَ .

کردار بَد خود را کوچک مشمار ؛ زیرا [در قیامت] آن را ناخوشایند خواهى دید .

امام صادق علیه السلام :

إنَّ اللّه َ یُحِبُّ العَبدَ أن یَطلُبَ إلَیهِ فی الجُرْمِ العظیمِ ، و یُبغِضُ العَبدَ أن یَستَخِفَّ بالجُرمِ الیَسیرِ .

خداوند بنده اى را که در گناه بزرگ به او توجّه کند دوست دارد و بنده اى را که گناه اندک را ناچیز شمارد دشمن دارد .

گناهان کوچک راهى است به سوى گناهان بزرگ

امام على علیه السلام :

لا تَستَصغِرُوا قلیلَ الآثامِ ، فإنّ الصغیرَ یُحصى و یَرجِعُ إلى الکبیرِ .

گناهان اندک را خُرد مشمارید ؛ زیرا گناه کوچک [انباشته و ]شماره مى شود و به گناه بزرگ تبدیل مى گردد.

امام صادق علیه السلام :

إنّ رسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله نَزَلَ بأرضٍ قَرْعاءَ فقالَ لأصحابِهِ : ائْتُوا بحَطَبٍ ، فقالوا : یا رسولَ اللّه ِ نحنُ بأرضٍ قَرعاءَ ما بها مِن حَطَبٍ ، قالَ : فَلْیَأتِ کُلُّ إنسانٍ بما قَدَرَ علَیهِ ، فَجاؤوا به حتّى رَمَوا بینَ یَدیهِ بَعضَهُ على بعضٍ فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : هکذا تَجتَمِعُ الذُّنوبُ ، ثُمّ قالَ : إیّاکُم و المُحَقَّراتِ مِن الذُّنوبِ ، فإنَّ لِکُلِّ شیءٍ طالِباً ، ألا و إنّ طالِبها یَکتُبُ ما قَدَّموا و آثارَهُم و کُلَّ شَیءٍ أحصَیناهُ فی إمامٍ مُبینٍ .

رسول خدا صلى الله علیه و آله در منطقه اى خشک و بى گیاه به اصحابش فرمود : مقدارى هیزم بیاورید . عرض کردند : اى رسول خدا! ما در جایى خشک و بى گیاه هستیم که در آن هیزمى یافت نمى شود . حضرت فرمود : هر کس هر چه یافت بیاورد . آنها هیزمها را جمع کردند و در برابر حضرت انباشتند . پس ، رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود : گناهان نیز این گونه جمع مى شود . آن گاه فرمود : از گناهان خُرد انگاشته بپرهیزید ؛ زیرا هر چیزى بازخواست کننده اى دارد . بدانید که بازخواست کننده گناهان مى نویسد «هر کارى را که پیش از این کرده اند و هر اثر و نشانى را که به جا گذاشته اند ؛ و هر چیزى را در کتاب مبین (لوح محفوظ)شماره کرده ایم»

امام کاظم علیه السلام :مسیح علیه السلام به حواریان فرمود:

إنّ صِغارَ الذُّنوبِ و مُحَقَّراتِها مِن مَکائدِ إبلیسَ ، یُحَقِّرُها لَکُم و یُصَغِّرُها فی أعیُنِکُم فَتَجتَمِعُ و تَکثُرُ فَتُحِیطُ بِکُم

 همانا گناهان کوچک و خُرد انگاشته شده از نیرنگ هاى ابلیس است. او گناهان را در نظر شما کوچک و خُرد جلوه مى دهد و در نتیجه ، گناهان [اندک اندک] جمع و زیاد مى شوند و شما را در میان مى گیرند .

امام کاظم علیه السلام :

لا تَستَقِلُّوا قلیلَ الذُّنوبِ، فإنّ قلیلَ الذُّنوبِ یَجتَمِعُ حتّى یکونَ کثیراً

گناهان اندک را کم مشمارید ؛ زیرا همین گناهان اندک روى هم جمع مى گردند و زیاد مى شوند .

امام رضا علیه السلام :

الصَّغائرُ مِنَ الذنوبِ طُرُقٌ إلى الکبائرِ ، و مَن لَم یَخَفِ اللّه َ فی القَلیلِ لَم یَخَفْهُ فی الکثیرِ .

 گناهان کوچک راههایى به سوى گناهان بزرگند و کسى که از خداوند در اندک ترس نداشته باشد، در زیاد نیز از او نمى ترسد.

پرهیز از گناهان خُرد انگاشته

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

لا تَنظُرُوا إلى صِغَرِ الذَّنبِ و لکنِ انظُرُوا إلى مَنِ اجتَرَأتُم .

به خُردى گناه منگرید بلکه بنگرید که بر چه کسى گستاخى کرده اید .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ إبلیسَ رَضِیَ مِنکُم بالمُحَقَّراتِ .

همانا ابلیس به گناهان خرد انگاشته شما خشنود است .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ الرَّجُلَ لَیَعمَلُ الحسَنَهَ فَیَتَّکِلُ علَیها و یَعمَلُ المُحَقَّراتِ حتّى یَأتِیَ اللّه َ و هُو علَیهِ غَضْبانُ ، و إنّ الرجُلَ لَیَعمَلُ السیّئهَ فَیَفرَقُ مِنها یَأْتِی آمِناً یومَ القِیامهِ

آدمى هست که کارى نیک انجام مى دهد و بر همان تکیه مى کند و گناهانى نیز انجام مى دهد که آنها را حقیر مى پندارد، این شخص هنگامى که با خداوند دیدار مى کند، خدا بر او خشمگین است و آدمى هست که کارى بد مى کند و سپس از آن دست مى شوید ، چنین کسى در روز قیامت [از خشم خدا] در امان است .

امام باقر علیه السلام :

اِتَّقُوا المُحَقَّراتِ مِن الذُّنوبِ فَإنَّ لَها طالِباً .

از گناهانى که به نظرتان کوچک مى آید بپرهیزید ؛ زیرا آنها را نیز بازخواست کننده اى است .

امام صادق علیه السلام :

اِتَّقُوا هذِه المُحَقَّراتِ مِنَ الذُّنوبِ فإنّ لَها طالِباً ، و لا یَقُولَ أحدُکُم : اُذنِبُ و أستَغفِرُ اللّه َ ، و اللّه ُ یقولُ : «··· إنْ تَکُ مِثقالَ حَبَّهٍ مِن خَرْدَلٍ ···» (لقمان،۱۶)

از گناهان خُرد انگاشته بپرهیزید ؛ زیرا آنها را نیز بازخواست کننده اى است . هیچ یک از شما نگوید : گناه مى کنم و از خدا آمرزش مى طلبم ؛ زیرا خداوند متعال مى فرماید: «اگر آن (کردار و گفتار بندگان) بر وزن دانه خردلى باشد و آنگاه در دل تخته سنگى یا در آسمانها یا در زمین نهفته باشد ، خداوند آن را به میان آورد که خداوند بسیار دقیق و آگاه است» .

الکافى : ـ به نقل از زید شحّام ـ : امام صادق علیه السلام فرمود :

 اِتَّقُوا المُحَقَّراتِ مِن الذُّنوبِ فإنّها لا تُغفَرُ ، قلتُ : و ما المُحَقَّراتُ ؟ قالَ : الرَّجُلُ یُذنِبُ الذنبَ فیقولُ : طُوبى لی لَو لم یَکُن لی غیرُ ذلکَ! .

از گناهان خُرد پنداشته بپرهیزید که این گناهان آمرزیده نمى شود . عرض کردم : گناهان خُرد پنداشته چیست؟ فرمود : آدمى گناه کند و بگوید : چه خوب بود اگر جز این گناه ، گناهى دیگر نمى داشتم!

گناهان کبیره

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

الکبائرُ تِسعٌ : أعظَمُهُنَّ الإشراکُ باللّه ِ عزّ و جلّ، و قَتلُ النفسِ المُؤمنهِ، و أکلُ الرِّبا ، و أکلُ مالِ الیتیمِ ، و قَذفُ المُحصَنَهِ ، و الفِرارُ من الزَّحفِ ، و عُقوقُ الوالدَینِ ، و استِحلالُ البیتِ الحَرامِ ، و السِّحرُ . فَمَن لَقِیَ اللّه َ عزّ و جلّ و هو بَرِیءٌ مِنهُنَّ کانَ مَعی فی جَنَّهٍ مَصارِیعُها مِن ذَهَبٍ .

 گناهان کبیره نُه تاست : بزرگترین آنها شرک ورزیدن به خداوند عزّ و جلّ است و کشتن مؤمن و ربا خوارى و خوردن مال یتیم و تهمت زدن به زن پاکدامن و فرار از میدان جهاد و رنجاندن پدر و مادر و در هم شکستن حرمت بیت الحرام و جادوگرى ؛ هر کس پاک از این نُه گناه، خداوند عزّ و جلّ را دیدار کند با من در بهشتى خواهد بود که لنگه هاى دَرِ آن از طلاست .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

الکبائرُ : الإشراکُ بِاللّه ِ ، و عُقُوقُ الوالدَینِ ، و قَتلُ النَّفْسِ ، و الیَمینُ الغَمُوسُ .

 گناهان کبیره عبارتند از : شرک ورزیدن به خدا ، آزردن پدر و مادر ، قتل نفس (آدم کشى) و سوگند دروغ عمدى [براى ضایع کردن حقوق دیگران و خوردن مال مردم] .

امام على علیه السلام :

الکبائرُ : الشِّرکُ بِاللّه ِ ، و قَتلُ النفسِ ، و أکلُ مالِ الیتیمِ ، و قَذفُ المُحصَنَهِ ، و الفِرارُ مِنَ الزَّحفِ ، و التَّعَرُّبُ بعدَ الهِجرَهِ ، و السِّحرُ ، و عُقوقُ الوالدَینِ ، و أکلُ الرِّبا ، و فِراقُ الجَماعَهِ ، و نَکثُ الصَّفقَهِ .

 گناهان کبیره عبارتند از: شرک ورزیدن به خدا، آدم کشى ، خوردن مال یتیم ، تهمت زدن به زن پاکدامن، فرار از میدان جهاد، تعرّب بعد از هجرت، .حدیث جادوگرى، آزردن پدر و مادر ، ربا خوارى ، کناره گیرى از جامعه مسلمانان و شکستن پیمان (بیعت یا معامله) .

امام باقر علیه السلام ـ در پاسخ به سؤال از گناهان کبیره ـ فرمود :

 کُلُّ شیءٍ أوعَدَ اللّه ُ علَیهِ النارَ .

هر گناهى که خداوند براى آن وعده آتش داده است [کبیره است] .

امام صادق علیه السلام ـ درباره آیه «اگر از گناهان بزرگى که شما را از آن نهى کرده اند . . .» ـ فرمود :

الکبائرُ التی أوجَبَ اللّه ُ عزّ و جلّ علَیها النارَ .

 گناهان بزرگ (کبیره) ، آنهایى است که خداوند عزّ و جلّ [مرتکب ]آنها را مستوجب آتش دانسته است .

امام صادق علیه السلام :

لکبائرُ سَبعٌ : قَتلُ المؤمِنِ مُتَعَمِّداً ، و قذفُ المُحصَنَهِ ، و الفِرارُ مِنَ الزَّحفِ ، و التَّعَرُّبُ بعدَ الهِجرَهِ ، و أکلُ مالِ الیتیمِ ظُلماً ، و أکلُ الرِّبا بعدَ البَیِّنَهِ ، و کُلُّ ما أوجَبَ اللّه ُ علیهِ النارَ .

گناهان کبیره هفت تاست : کشتن عامدانه مؤمن ، تهمت زدن به زن پاکدامن ، فرار از میدان جهاد با دشمن ، تعرّب بعد از هجرت ، خوردن به ناحق مال یتیم ، ربا خوارى بعد از دانستن [حرمت آن] و هر چیزى که خداوند به سبب آن آتش دوزخ را واجب کرده است .

امام صادق علیه السلام :

 الکَذِبُ على اللّه ِ عزّ و جلّ و على رسولِهِ و على الأوصیاءِ علَیهِمُ الصلاهُ و السلامُ مِنَ الکبائرِ .

دروغ بستن به خداوند عزّ و جلّ و پیامبر او و اوصیا علیهم السلام، از گناهان کبیره است .

امام صادق علیه السلام :

 قَذفُ المُحصَناتِ مِن الکبائرِ ، لأنّ اللّه َ عزّ و جلّ یقولُ : «لُعِنُوا فی الدنیا و الآخِرَهِ و لهم عذابٌ عظیمٌ» (نور،۲۳) .

 تهمت زدن به زنان پاکدامن، از گناهان کبیره است ؛ زیرا خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : «در دنیا و آخرت نفرین شده اند و آنان را عذابى بزرگ است» .

امام صادق علیه السلام :

 قَتلُ النفسِ مِنَ الکبائرِ ، لأنَّ اللّه َ عزّ و جلّ یقولُ : «و مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤهُ جَهَنَّمُ خالداً فیها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا» (نساء۹۳)

قتل نفس از گناهان کبیره است ؛ زیرا خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : «و هر که مؤمنى را از روى عمد بکشد سزایش همواره در دوزخ ماندن است و خدا بر او خشم مى گیرد و لعنتش مى کند و عذابى بزرگ برایش آماده کرده است» .

بزرگترین گناهان کبیره

امام على علیه السلام ـ در پاسخ به پرسش از بزرگترین کبایر ـ فرمود :

الأمنُ مِن مَکرِ اللّه ِ ، و الإیاسُ مِن رَوحِ اللّه ِ ، و القُنُوطُ مِن رَحمَهِ اللّه ِ .

ایمن و غافل بودن از مکر (عذاب و مهلت) خدا ، مأیوس شدن از گشایش خدا، و نومیدى از رحمت خدا .

اصرار بر گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

مِن علاماتِ الشَّقاءِ : جُمودُ العَینِ ، و قَسوَهُ القلبِ ، و شِدَّهُ الحِرصِ فی طَلَبِ الرِّزقِ ، و الإصرارُ على الذَّنبِ

خشکیدگى چشم (گریان نبودن از خوف خدا)، و سنگدلى، و حرص فراوان در طلب روزى، و اصرار بر گناه از نشانه هاى شقاوت است .

 

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 أربَعٌ یُمِتنَ القلبَ: الذنبُ على الذنبِ··· .

چهار چیز دل را مى میراند : گناه روى گناه . . . .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 لا کبیرَ مَع الاستِغفارِ ، و لا صغیرَ مع الإصرارِ .

با استغفار، کبیره نباشد و با اصرار، صغیره .

امام على علیه السلام :

أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ِ ذنبٌ أصَرَّ علَیهِ عامِلُهُ .

بزرگترین گناه نزد خداوند، گناهى است که مرتکبش بر آن اصرار ورزد .

امام على علیه السلام :

عَجِبتُ لِمَن عَلِمَ شِدَّهَ انتِقامِ اللّه ِ مِنهُ و هُو مُقیمٌ على الإصرارِ !

 در شگفتم از کسى که سختى انتقام خداوند را از خود مى داند و همچنان بر گناه خویش اصرار مى ورزد !

امام باقر علیه السلام ـ درباره آیه « . . . بر آنچه مى کردند پاى نفشارند » ـ فرمود :

 الإصرارُ أن یُذنِبَ العَبدُ و لا یَستَغفِرَ ، و لا یُحَدِّثَ نفسَهُ بالتوبهِ فذلکَ الإصرارُ .

 اصرار بر گناه این است که بنده گناه کند و آمرزش نطلبد و در فکر توبه هم نباشد . این است اصرار [بر گناه] .

امام صادق علیه السلام :

 الإصرارُ أمنٌ ، و لا یَأمَنُ مَکرَ اللّه ِ إلاّ القومُ الخاسِرونَ .

 اصرار بر گناه به معناى ایمن دانستن خود از عذاب خداست و کسى جز زیانکاران ، خود را از مکر (عذاب و مهلت) خداوند ایمن نداند .

شاد شدن به گناه

امام على علیه السلام :

 التَّبَجُّحُ بالمعاصِی أقبَحُ مِن رکوبِها .

 شاد شدن و بالیدن به گناهان، زشت تر از ارتکاب آنهاست .

امام على علیه السلام :

 لا وِزرَ أعظَمُ مِنَ التَّبَجُّحِ بالفُجورِ .

 هیچ گناهى بزرگتر از شاد شدن و بالیدن به تبهکاریها نیست .

امام على علیه السلام :

لا یُفلِحُ مَن یَتَبَجَّحُ بالرَّذائلِ

رستگار نشود آن که به رذایل خود ببالد .

امام على علیه السلام :

 مَن تَلَذَّذَ بمعاصِی اللّه ِ أورَثَهُ اللّه ُ ذُلاًّ .

هر که از نافرمانى خداوند لذّت برد، خداوند او را به خوارى افکند .

امام على علیه السلام :

 حَلاوَهُ المَعصیَهِ یُفسِدُها ألِیمُ العُقوبَهِ .

شیرینى گناه را ، دردناکى کیفر از بین مى برد .

امام زین العابدین علیه السلام :

 إیّاکَ و الابتِهاجَ بالذنبِ ، فإنّ الابتِهاجَ بهِ أعظَمُ مِن رُکوبِهِ .

 از شاد شدن به گناه بپرهیز، که شاد شدن به گناه از ارتکاب آن بدتر است .

امام صادق علیه السلام :

کانَ أمیرُ المؤمنینَ علیه السلام یقولُ : لا تُبدِیَنَّ عن واضِحَهٍ و قد عَمِلتَ الأعمالَ الفاضِحَهَ ، و لا یَأمَنِ البَیاتَ مَن عَمِلَ السیّئاتِ

 امیر المؤمنین علیه السلام مى فرمود: تو که کارهاى رسوا کننده کرده اى! نیشت را به خنده باز مکن و کسى که گناه کرده است ، نباید خود را از شبیخون (عذاب خدا) ایمن داند .

نقش گناهان در تباهى دل

امام على علیه السلام :

ما جَفَّتِ الدُّموعُ إلاّ لِقَسوَهِ القُلوبِ ، و ما قَسَتِ القُلوبُ إلاّ لکَثرَهِ الذُّنوبِ .

اشکها نخشکید، مگر به سبب سخت دلى و دلها سخت نشد، مگر به سبب کثرت گناه .

امام باقر علیه السلام :

ما مِن عَبدٍ إلاّ و فی قَلبِهِ نُکتَهٌ بَیضاءُ ، فإذا أذنَبَ ذنباً خَرَجَ فی النُّکتهِ نُکتهٌ سَوْداءُ ، فإن تابَ ذَهَبَ ذلکَ السَّوادُ ، و إن تَمادى فی الذُّنوبِ زادَ ذلکَ السَّوادُ حتّى یُغَطِّیَ البَیاضَ ، فإذا [تَـ]غَطَّى البیاضُ لَم یَرجِعْ صاحِبُهُ إلى خیرٍ أبداً، و هو قولُ اللّه ِ عزّ و جلّ «کَلاّ بَلْ رانَ على قُلُوبِهِم ما کانُوا یَکْسِبُونَ» .

هیچ بنده اى نیست مگر آن که در دلش نقطه اى سفید وجود دارد ؛ پس هر گاه گناهى مرتکب شود ، در آن نقطه ، نقطه اى سیاه پدید آید، که اگر توبه کرد آن سیاهى مى رود و اگر در گناهان فرو رفت، نقطه سیاه افزایش مى یابد چندان که همه سفیدى را فرو مى پوشاند . و چون سفیدى پوشانده شد، گنهکار دیگر به خیر و صلاح باز نمى آید . این است سخن خداوند عزّ و جلّ که : «به حقیقت ، کارهایى که مى کردند ، بر دلهایشان زنگار بسته است» .

امام صادق علیه السلام : پدرم علیه السلام مى فرمود :

ما مِنْ شیءٍ أفسَدَ لِلقَلبِ مِن خطیئهٍ ، إنّ القَلبَ لَیُواقِعُ الخطیئهَ فما تَزالُ بهِ حتّى تَغلِبَ علَیهِ فَیُصَیَّرُ أعلاهُ أسفَلَهُ .

هیچ چیز بیشتر از گناه دل را تباه نمى کند ؛ همانا دل با گناه درگیر مى شود ولى گناه چندان به آن مى پردازد (سماجت مى کند) که سرانجام بر آن چیره مى گردد، و دل واژگونه مى شود .

امام صادق علیه السلام :

 إذا أذنَبَ الرجُلُ خَرَجَ فی قَلبِهِ نُکْتَهٌ سَوْداءُ ، فإن تابَ انمَحَتْ ، و إن زادَ زادَتْ حتّى تَغلِبَ على قَلبِهِ فلا یُفلِحُ بَعدَها أبداً

 هر گاه آدمى گناهى کند نقطه سیاهى در دلش پدید مى آید . اگر توبه کرد آن نقطه پاک مى شود و اگر باز هم گناه کرد آن نقطه بزرگتر مى شود ، تا جایى که همه دلش را فرا مى گیرد و زان پس هرگز روى رستگارى را نمى بیند .

نقش گناهان در زوال نعمتها

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 اِتَّقُوا الذنوبَ فإنّها مَمْحَقَهٌ للخَیراتِ ، إنّ العبدَ لَیُذنِبُ الذنبَ فَیَنسى بهِ العِلمَ الذی کانَ قد عَلِمَهُ .

از گناهان دورى کنید ؛ زیرا گناهان خوبیها را محو مى کند . همانا بنده [گاه] گناه مى کند و به سبب آن، دانشى را که آموخته بود، فراموش مى کند .

امام على علیه السلام :

ما زالَتْ نِعمَهٌ و لا نَضارَهُ عَیشٍ إلاّ بذُنوبٍ اجتَرَحُوا ، إنّ اللّه َ لَیسَ بِظَلاَّمٍ لِلعَبیدِ .

هیچ نعمتى و هیچ خرّمى زندگى اى زایل نشد، مگر به سبب گناهانى که مرتکب شدند ؛ زیرا خداوند به بندگان ستم نمى کند .

امام صادق علیه السلام :

ما أنعَمَ اللّه ُ على عبدٍ نِعمَهً فَسَلَبَها إیّاهُ حتّى یُذنِبَ ذَنباً یَستَحِقُّ بذلکَ السَّلبَ .

 خداوند هر نعمتى را که به بنده اى داد از او نگرفت مگر به سبب گناهى که سزاوار سلب آن نعمت شد .

امام صادق علیه السلام :

 إنّ الرَّجُلَ یُذنِبُ الذنبَ فَیُحرَمُ صلاهَ اللیلِ ، و إنّ العَمَلَ السَـیِّءَ أسرَعُ فی صاحِبِهِ مِنَ السِّکِّینِ فی اللَّحمِ

همانا انسان گناهى مى کند و به سبب آن از نماز شب محروم مى شود . سرعت تأثیر کار بد در آدمى از سرعت تأثیر کارد در گوشت بیشتر است .

نقش گناهان در فرود آمدن بلاها

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

ما اختَلَجَ عِرقٌ و لا عَثَرَت قَدَمٌ إلاّ بما قَدَّمَت أیدیکُم ، و ما یَعفُو اللّه ُ عَنهُ أکثَرُ .

 هیچ رگى [بر اثر بیمارى ]نزند و هیچ پایى نلغزد، مگر به سبب دستاوردهایى (گناهانى) که خود اندوخته اید و آنچه خداوند مى بخشد بیشتر است .

امام على علیه السلام :

تَوَقُّوا الذُّنوبَ ، فما مِن بَلِیَّهٍ و لا نَقصِ رِزقٍ إلاّ بذنبٍ ، حتّى الخَدشِ و الکَبوَهِ و المُصیبَهِ ، قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ : «و ما أصابَکُمْ مِنْ مصیبهٍ فَبِما کَسَبَتْ أیْدِیکُمْ»

 از گناهان دورى کنید ؛ زیرا هیچ بلیّه اى رخ ندهد و هیچ رزقى کم نشود، مگر به سبب گناهى ، حتى خراش برداشتن و به سر در آمدن و مصیبت . خداوند عزّ و جلّ مى فرماید : «و هر مصیبتى که به شما رسد ، به خاطر کارهایى است که مى کنید » .

تحف العقول : امام على علیه السلام فرمود :

قد یَبتَلِی اللّه ُ المؤمنَ بالبَلِیّـهِ فی بَدَنِهِ أو مالِهِ أو ولدِهِ أو أهلِهِ . و تلا هذه الآیه : «و ما أصابَکُم مِنْ مُصِیبهٍ ···» و ضَمَّ یَدَهُ ثلاثَ مرّاتٍ و یقول:«و یَعْفُـو عـن کثیـرٍ» .

 گاهى اوقات خداوند به جسم یا مال یا فرزند و یا همسر مؤمن آسیبى وارد مى آورد . و این آیه را تلاوت کرد : «و هر مصیبى که به شما رسد . . .» و سه بار دستانش را به هم چسباند و مى فرمود : «و بسیارى از گناهان را نیز مى بخشد» .

امام على علیه السلام :

اِحذَرُوا الذُّنوبَ ، فإنّ العبدَ لَیُذنِبُ فیُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ .

 از گناهان دورى کنید ؛ زیرا به سبب گناه جلوى روزى بنده گرفته مى شود .

امام باقر علیه السلام :

 إنّ العَبدَ لَیُذنِبُ الذنبَ فَیُزوى عَنهُ الرِّزقُ .

همانا بنده گناه مى کند و به سبب آن، روزى از او گرفته مى شود .

امام صادق علیه السلام :

 إنّ المؤمنَ لَیَأْتِی الذنبَ فَیُحرَمُ بهِ الرِّزقَ

همانا مؤمن گناه مى کند و به سبب آن، از روزى محروم مى شود .

امام صادق علیه السلام :

أما إنَّهُ لَیسَ مِن عِرقٍ یَضرِبُ و لا نَکبَهٍ و لا صُداعٍ و لا مَرَضٍ إلاّ بذَنبٍ ، و ذلکَ قولُ اللّه ِ عزّ و جلّ فی کتابِهِ : «و ما أصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أیْدِیکُمْ و یَعْفُو عن کثیرٍ» و ما یَعفُو اللّه ُ أکثَرُ مِمّا یُؤاخِذُ بِهِ

 هیچ رگى [بر اثر تب و بیمارى] نزند و هیچ پایى به سنگ نخورد و هیچ سر درد یا مرضى رخ ندهد ، مگر در اثر گناه . این فرموده خداوند عزّ و جلّ در کتاب اوست که : «و هر مصیبتى که به شما رسد ، به خاطر کارهایى است که مى کنید . و خدا از بسیارى در مى گذرد» . و گناهانى که خداوند مى بخشد، بیشتر از گناهانى است که از آنها باز خواست مى کند .

امام صادق علیه السلام :

مَن یَموتُ بالذُّنوبِ أکثَرُ مِمَّن یَموتُ بِالآجالِ .

شمار کسانى که بر اثر گناهان مى میرند بیشتر از کسانى است که به اجل مى میرند .

امام رضا علیه السلام :

کُلَّما أحدَثَ العِبادُ مِن الذُّنوبِ ما لَم یَکُونوا یَعمَلُونَ أحدَثَ اللّه ُ لَهُم مِن البَلاءِ ما لَم یَکُونُوا یَعرِفُونَ .

 هر گاه بندگان مرتکب گناهانى شوند که قبلاً انجام نمى داده اند ، خداوند بلاهایى را بر ایشان پدید آورد که سابقه نداشته است .

آثار گناهان در خشکى و دریا

امام باقر علیه السلام :

إنّه ما مِن سَنَهٍ أقَلَّ مَطَراً مِن سَنَهٍ ، و لکنّ اللّه َ یَضَعُهُ حیثُ یشاءُ ، إنّ اللّه َ عزّ و جلّ إذا عَمِلَ قَومٌ بالمعاصِی صَرَفَ عَنهُم ما کانَ قَدَّرَ لَهُم مِنَ المَطَرِ .

هیچ سالى کم بارش تر از سال دیگر نیست ، بلکه خداوند باران را هر جا که خواهد مى باراند . [اما] هر گاه مردمى مرتکب گناهان شوند ، خداوند عزّ و جلّ بارانى را که براى آنان مقدّر کرده بود، از ایشان باز دارد .

آثار گناهان بر روى غیر گنهکاران

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

الذَّنبُ شُؤمٌ على غیرِ فاعِلِهِ ، إن عَیَّرَهُ ابتُلِیَ ، و إنِ اغتابَهُ أثِمَ ، و إن رَضِیَ بهِ شارَکَهُ .

گناه براى غیر گنهکار [نیز ]شوم است ؛ [زیرا] اگر با گنهکار مخالفت کند ، گرفتار شود ، اگر از او غیبت کند گنهکار شود و اگر به گناه رضایت دهد، در آن شریک شود .

گناهانى که آثار خاصى دارند

امام زین العابدین علیه السلام :

الذُّنوبُ التی تَرُدُّ الدعاءَ: سُوءُ النِیَّهِ، و خُبثُ السَّرِیرَهِ، و النِّفاقُ مَع الإخوانِ، و تَرکُ التَّصدیقِ بالإجابَهِ ، و تأخِیرُ الصلواتِ المَفروضاتِ حتّى تَذهَبَ أوقاتُها ، و تَرکُ التّقرُّبِ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ بالبِرِّ و الصَّدقَهِ ، و استِعمالُ البَذاءِ ، و الفُحشُ فی القَولِ .

 گناهانى که از استجابت دعا جلوگیرى مى کنند عبارتند از : بد نیّتى ، خبث باطن ، دورویى با برادران ، باور نداشتن به اجابت دعا ، به تأخیر انداختن نمازهاى واجب تا آن که وقتشان بگذرد ، تقرّب نجستن به خداوند عزّ و جلّ با نیکوکارى و صدقه ، بد زبانى و زشت گویى .

امام زین العابدین علیه السلام :

 الذُّنوبُ التی تَحبِسُ غَیثَ السماءِ : جَورُ الحُکّامِ فی القَضاءِ ، و شَهادَهُ الزُّورِ ، و کِتمانُ الشهادَهِ .

 گناهانى که بارش آسمان را باز مى دارند عبارتند از : قضاوت ظالمانه قاضیان ، شهادت دروغ، و کتمان شهادت .

امام صادق علیه السلام :

 الذُّنوبُ التی تُغَیِّرُ النِّعَمَ البَغیُ ، و الذُّنوبُ التی تُورِثُ النَّدَمَ القَتلُ ، و التی تُنزِلُ النِّقَمَ الظُّلمُ ، و التی تَهتِکُ السُّتُورَ شُربُ الخَمرِ ، و التی تَحبِسُ الرِّزقَ الزِّنا ، و التی تُعَجِّلُ الفَناءَ قَطیعَهُ الرَّحِمِ ، و التی تَرُدُّ الدُّعاءَ و تُظلِمُ الهواءَ عُقوقُ الوالِدَینِ .

 گناهى که نعمتها را دگرگون مى کند ، زورگویى و سرکشى است و گناهى که پشیمانى به بار مى آورد، آدم کشى است و گناهى که انتقام و کیفرها را فرود مى آورد، ستم است و گناهى که پرده ها را مى درد (آبرو و حیثیت ها را مى برد) شرابخوارى است و گناهى که جلوى روزى را مى گیرد، زناست و گناهى که مرگ را شتاب مى بخشد ، بریدن پیوند خویشاوندى است و گناهى که مانع استجابت دعا مى شود و فضا را تیره و تار مى کند ، آزردن پدر و مادر است .

امام رضا علیه السلام :

 إذا کَذَبَ الوُلاهُ حُبِسَ المَطَرُ ، و إذا جارَ السُّلطانُ هانَتِ الدَّولهُ ، و إذا حُبِسَتِ الزکاهُ ماتَتِ المَواشی .

هر گاه حکمرانان دروغ بگویند ، باران نمى بارد و هر گاه سلطان ستم کند، دولت سست و بى اعتبار شود و هر گاه زکات داده نشود چارپایان بمیرند .

گناهان زود کیفر

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

ثلاثهٌ مِنَ الذُّنوبِ تُعَجَّلُ عُقوبَتُها و لا تُؤَخَّرُ إلى الآخِرَهِ : عُقوقُ الوالِدَینِ ، و البَغیُ على الناسِ ، و کُفرُ الإحسانِ .

 سه گناه است که کیفرشان در همین دنیا مى رسد و به آخرت نمى افتد : آزردن پدر و مادر ، زورگویى و ستم به مردم، و ناسپاسى نسبت به خوبیهاى دیگران .

امام على علیه السلام ـ در پاسخ به این سؤال که کیفر کدام گناه زودتر دامنگیر گنهکار مى شود ـ فرمود :

مَن ظَلَمَ مَن لا ناصِرَ لَهُ إلاّ اللّه ُ ، و جاوَرَ النِّعمَهَ بالتَّقصیرِ ، و استَطالَ بالبَغیِ على الفقیرِ .

 ستم کردن به کسى که یاورى جز خدا ندارد، و کوتاهى در شکر نعمت، و دراز کردن دست ستم بر فقیر .

امام على علیه السلام :

 أسرَعُ المَعاصِی عُقوبَهً أن تَبغِیَ عَلى مَن لا یَبغِی عَلَیکَ .

کیفرِ ستمکارى به کسى که به تو ستم نمى کند ، از کیفر هر گناه دیگرى زودتر دامنگیر آدمى مى شود .

بحار الأنوار ـ به نقل از ابو حمزه ثمالى ـ : امام على علیه السلام در یکى از خطبه هاى خود فرمود :

عوذُ باللّه ِ مِن الذُّنوبِ التی تُعَجِّلُ الفَناءَ ، فقامَ إلیهِ عبدُ اللّه ِ بنُ الکَوّاءِ الیَشکُریُّ فقالَ : یا أمیرَ المؤمنینَ ، أ وَ یَکونُ ذُنوبٌ تُعَجِّلُ الفَناءَ ؟ فقالَ : نَعَم وَیلَکَ ! قَطیعَهُ الرَّحِمِ .

 پناه مى برم به خدا از گناهانى که مرگ را شتاب مى بخشد . عبد اللّه بن کوّاء یشکرى برخاست و عرض کرد : اى امیر المؤمنین! آیا گناهانى هم هست که مرگ را شتاب مى بخشد؟ فرمود : واى بر تو! آرى که هست ، بریدن از خویشاوندان!

امام باقر علیه السلام :

 أربَعهٌ أسرَعُ شیءٍ عُقوبَهً : رجُلٌ أحسَنتَ إلَیهِ و یُکافیکَ بالإحسانِ إلَیهِ إساءهً ، و رجُلٌ لا تَبغِی علَیهِ و هو یَبغِی علَیکَ ، و رجُلٌ عاهَدتَهُ على أمرٍ فَمِن أمرِکَ الوَفاءُ له و مِن أمرِهِ الغَدرُ بکَ ، و رجُلٌ یَصِلُ قرابَتَهُ و یَقطَعُونَهُ .

 چهار چیز است که کیفرشان از هر گناهى زودتر به انسان مى رسد : کسى که تو به او خوبى کنى و او پاداش آن را به بدى دهد ، کسى که تو به او ستم نکنى و او به تو ستم کند ، کسى که در کارى با او پیمان بندى و تو به پیمانت وفادار مانى و او پیمان شکنى کند و کسى که تو با او پیوند برقرار کنى و او پیوند ببرد .

امام باقر علیه السلام : در کتاب امیر المؤمنین علیه السلام آمده است :

 ثلاثُ خِصالٍ لا یَموتُ صاحِبُهُنّ حتّى یَرى وَبالَهُنَّ : البَغیُ، و قَطیعَهُ الرَّحِمِ، و الیَمینُ الکاذِبهُ .

سه گناه است که صاحب آنها در همین دنیا کیفرش را ببیند : ستم ، بریدن پیوند خویشاوندى، و سوگند دروغ .

داروى گناهان

امام على علیه السلام :

 الذُّنوبُ الدّاءُ ، و الدَّواءُ الاستغِفارُ ، و الشِّفاءُ أن لا تَعودَ

گناهان دردند و دارو[ى آنها ]استغفار است و شفایش به این است که به گناه باز نگردند .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

لِکُلِّ داءٍ دواءٌ ، و دواءُ الذُّنوبِ الاستِغفارُ .

هر دردى را دارویى است و داروى گناهان استغفار است .

مستدرک الوسائل ـ به نقل از عمار بن یاسر ـ :

 بَینا أنا أمشِی بأرضِ الکوفهِ إذ رأیتُ أمیرَ المؤمنینَ علیّاً علیه السلام جالِساً و عِندَهُ جَماعَهٌ مِنَ الناسِ و هُو یَصِفُ لِکُلِّ إنسـانٍ ما یَصلَحُ لَهُ ، فقلتُ : یا أمیرَ المؤمنینَ ، أ یُوجَدُ عندَکَ دواءُ الذُّنوبِ ؟! فقالَ : نَعَم ، اِجلِسْ ، فَجَثَوتُ على رُکْبَتَیّ حتّى تَفَرَّقَ عَنهُ الناسُ ثُمّ أقبَلَ عَلَیَّ فقالَ : خُذْ دواءً أقولُ لکَ . قالَ : قلتُ : قُلْ یا أمیرَ المؤمنینَ ، قالَ : علَیکَ بِوَرَقِ الفَقرِ ، و عُروقِ الصَّبرِ ، و هَلِیلَجِ الکِتمانِ ، و بَلیلجِ الرِّضا ، و غارِیقونِ الفکرِ ، و سُقْمُونِیا الأحزانِ ، و اشرَبْهُ بماءِ الأجفانِ ، و أغلِهِ فی طِنْجِیرِ القَلَقِ ، و دَعهُ تحتَ نِیرانِ الفَرَقِ ، ثُمّ صَفِّهِ بمُنخُلِ الأرَقِ، و اشرَبْهُ عَلَى الحَرَقِ، فذاکَ دَواکَ و شِفاکَ یا عَلیلُ

در شهر کوفه قدم مى زدم که دیدم امیر المؤمنین على علیه السلام نشسته و عدّه اى از مردم گردش را گرفته اند و آن حضرت براى اصلاح هر فردى به فراخور حالش نسخه اى تجویز مى کند . من عرض کردم : اى امیر المؤمنین! آیا براى گناهان هم دارویى دارى؟! فرمود : آرى ، بنشین . من دو زانو نشستم، تا مردم پراکنده شدند ؛ پس حضرت رو به من کرد و فرمود : دارویى را که برایت مى گویم فراهم کن . عرض کردم : بفرما، اى امیر المؤمنین ! فرمود : برگ فقر ، ریشه صبر ، هلیله کتمان ، بلیله رضا ، غاریقون اندیشه و سقمونیاى اندوه را با آب پلکها[ى چشم خود] مخلوط کن و در دیگ نگرانى و بى قرارى بجوشان و زیر آتش ترس قرارش ده ؛ سپس آن را از صافى بی خوابى بگذران و در حالى که [از آتش عشق و فراق] مى سوزى بنوش . این است دارو و درمان تو ، اى دردمند !

پرده پوشى خدا نسبت به گنهکار

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 لِلمؤمنِ اثنانِ و سَبعونَ ستراً ، فإذا أذنَبَ ذنباً انهَتَکَ عَنهُ سِترٌ ، فإن تابَ رَدَّهُ اللّه ُ إلَیهِ و سَبعهً مَعهُ .

 مؤمن در پوشش هفتاد و دو پرده است و چون گناهى کند یک پرده دریده شود و اگر توبه کرد خداوند آن پرده را با هفت پرده دیگر به او باز گرداند .

امام على علیه السلام :

 ما مِن عَبدٍ إلاّ و علَیهِ أربَعونَ جُنَّهً حتّى یَعمَلَ أربَعینَ کبیرهً ، فإذا عَمِلَ أربَعینَ کبیرهً انکَشَفَتْ عَنهُ الجُنَنُ .

هیچ بنده اى نیست جز آن که چهل پرده بر او باشد ، تا آن که چهل گناه کبیره کند ، چون چهل گناه بزرگ از او سر زد ، آن پرده ها از رویش کنار روند .

امام على علیه السلام :

فَتَعالى مِن قَوِیٍّ ما أکرَمَهُ (أحکَمَهُ) ، و تَواضَعتَ مِن ضعیفٍ ما أجرَأکَ على مَعصیَتِهِ و أنتَ فی کَنَفِ سِترِهِ مُقیمٌ ، و فی سَعَهِ فَضلِهِ مُتَقَلِّبٌ ، فلَم یَمنَعْکَ فَضلَهُ ، و لَم یَهتِکْ عَنکَ سِترَهُ ، بل لَم تَخلُ من لُطفِهِ مَطْرِفَ عَینٍ فی نِعمَهٍ یُحدِثُها لکَ أو سیّئهٍ یَستُرُها علَیکَ أو بَلیَّهٍ یَصرِفُها عنکَ ، فما ظَنُّکَ بهِ لَو أطَعتَهُ ؟! .

 چه بلند مرتبه است آن خدایى که در عین قدرتمندى بزرگوار است! و چه پستى تو، که با آن همه ضعف بر نافرمانى او گستاخى ! حال آن که در پناه عفو و پرده پوشى او به سر مى برى، و در فراخناى فضل و نعمت او مى گردى، و او فضل خود را از تو دریغ نکرد، و پرده اش را [که بر گناهانت کشیده] ندرید ، بلکه در نعمتى که به تو ارزانى داشت ، یا گناهى که از تو پوشاند ، یا بلایى که از تو برگرداند ، لحظه اى از لطف و فضل او دور نبوده اى ؛ حال [ببین] اگر فرمانش را ببرى چه مى کند!

امام صادق علیه السلام :

 إنّ للّه ِِ تَبارَکَ وَ تَعالى عَلى عبدِهِ المؤمنِ أربَعینَ جُنَّهً ، فمتى أذنَبَ ذنباً (کبیراً) رَفَعَ عَنهُ جُنَّهً ، فإذا عابَ أخاهُ المؤمنَ بشیءٍ یَعلَمُهُ مِنهُ انکَشَفَتْ تلکَ الجُنَنُ عَنهُ ، و یَبقى مَهتوکَ السِّترِ ، فَیَفتَضِحُ فی السماءِ على ألسِنَهِ المَلائکهِ و فی الأرض على ألسِنَهِ الناسِ .

خداوند تبارک و تعالى براى بنده مؤمن خود چهل پرده قرار داده است . هر گاه گناهى [بزرگ]از او سر زند یک پرده کنار مى رود و چون از برادر مؤمن خود عیبى بداند و او را بدان سرزنش کند دیگر پرده ها کنار روند و بى پرده ماند و بدین سان رسوایى اش در آسمان بر سر زبان فرشتگان افتد و در زمین بر سر زبان مردم .

پاک کننده های گناهان

۱- کیفر دنیوى

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إنّ المؤمنَ إذا قارَفَ الذُّنوبَ ابتُلِیَ بها بالفَقرِ ، فإن کانَ فی ذلکَ کفّارهٌ لِذُنوبِهِ و إلاّ ابتُلِیَ بالمَرضِ ، فإن کانَ ذلکَ کفّارهً لِذُنوبِهِ و إلاّ ابتُلِیَ بالخَوفِ مِن السُّلطانِ یَطلُبُهُ ، فإن کانَ ذلکَ کفّارهً لِذُنوبِهِ و إلاّ ضُیِّقَ علَیهِ عِندَ خُروجِ نفسِهِ ، حتّى یَلقَى اللّه َ حِینَ یَلقاهُ و ما لَهُ مِن ذنبٍ یَدَّعِیهِ علَیهِ فَیَأمُرُ بهِ إلى الجَنَّهِ

هر گاه مؤمن گناه کند ، به سبب آن گناهان گرفتار فقر شود . اگر آن فقر، گناهانش را پاک نکرد، به بیمارى مبتلا شود و اگر آن هم گناهانش را نزدود، به ترس از تعقیب قدرت حاکمه گرفتار آید و اگر این نیز گناهانش را پاک نکرد هنگام مردن بسختى جان دهد، تا آن که سرانجام خدا را بدون گناهى که به سبب آن بازخواست شود ، دیدار کند و دستور رسد که او را به بهشت برند .

بحار الأنوار : پیامبر خدا صلى الله علیه و آله از قول جبرئیل علیه السلام فرمود : خداوند عزّ و جلّ فرمود :

یا محمّدُ ، إنّنی حَظَرتُ الفِردَوسَ على جمیعِ النبیِّینَ حتّى تَدخُلَها أنتَ و علیٌّ و شیعَتُکُما ، إلاّ مَنِ اقتَرَفَ مِنهُم کبیرهً ، فإنّی أبلُوهُ فی مالِهِ أو بخوفٍ من سُلطانِهِ حَتَّى تَلقاهُ الملائکهُ بالرَّوحِ و الرَّیحانِ و أنا علَیهِ غیرُ غَضبانَ ، فیکونَ ذلکَ حِلاًّ لِما کانَ مِنهُ .

 اى محمّد! من ورود به بهشت را بر همه پیامبران ممنوع کرده ام ، تا تو و على و پیروانتان وارد آن شوید ، مگر آن کس از پیروانتان که گناه کبیره اى مرتکب شود ؛ در این صورت او را به بلایى در اموالش یا ترس از سلطان گرفتار کنم، تا آن که فرشتگان با بشارت و شادمانى استقبالش کنند و من از او در خشم نباشم و این همه براى رهایى از گناهى باشد که از او سر زده بود .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 لا یَزالُ البَلاءُ فی المؤمنِ و المؤمنهِ فی جَسَدِهِ و مالِهِ و ولدِهِ حَتّى یَلقَى اللّه َ و ما علَیهِ مِن خطیئهٍ .

 زن و مرد مؤمن پیوسته در جان و مال و فرزندش گرفتار بلا مى شود تا آن که بدون گناه خدا را دیدار کند .

امام على علیه السلام :

ما مِنَ الشِّیعهِ عَبدٌ یُقارِفُ أمراً نَهَینا عَنهُ فیَموتُ حتّى یُبتَلى ببَلِیّهٍ تُمَحَّصُ بها ذنوبُهُ ، إمّا فی مالٍ ، و إمّا فی ولدٍ ، و إمّا فی نفسِهِ ، حتّى یَلقَى اللّه َ عزّ و جلّ و ما لَهُ ذنبٌ ، و إنّه لَیَبقى علَیهِ الشیءُ مِن ذنوبِهِ فَیُشَدَّدُ بهِ علَیهِ عِندَ مَوتِهِ .

 هر یک از شیعیان ما که کارى را که ما نهى کرده ایم مرتکب شود ، پیش از آن که بمیرد به مال یا فرزند و یا به خودش بلایى برسد که به سبب آن گناهانش پاک شود و خداوند عزّ و جلّ را بدون گناه دیدار کند . اگر چیزى از گناهانش هنوز باقى مانده باشد در هنگام مردن بسختى جان دهد .

امام صادق علیه السلام :

إذا أرادَ اللّه ُ بعَبدٍ خیراً عَجَّلَ عُقوبَتَهُ فی الدنیا ، و إذا أرادَ بعَبدٍ سوءاً أمسَکَ علَیهِ ذُنوبَهُ حتّى یوافِیَ بها یومَ القیامهِ .

هر گاه خداوند خوبى بنده اى را بخواهد در همین دنیا کیفرش دهد و چون براى بنده اى بد بخواهد گناهانش را نگه دارد تا در روز قیامت کیفر بیند .

امام رضا علیه السلام ـ درباره آیه «و در آن روز از گناه هیچ جنّى و آدمى نپرسند»(رحمن،۳۹) ـ فرمود :

 إنّ مَنِ اعتَقَدَ الحقَّ ثمّ أذنَبَ و لَم یَتُبْ فی الدنیا عُذِّبَ علَیهِ فی البَرزَخِ و یَخرُجُ یومَ القِیامَهِ و لَیسَ لَهُ ذنبٌ یُسأَلُ عَنهُ .

کسى که به حق اعتقاد داشته باشد و گناه کند و بى توبه از دنیا رود، در برزخ به سبب آن گناه عذاب بیند و روز قیامت در حالى بیرون آید که گناهى ندارد تا از آن بازخواست شود .

۲ ـ بیماریها

بحار الأنوار : در حدیث قدسى آمده است :

 أهلُ طاعَتی فی ضِیافَتی ، و أهلُ شُکرِی فی زیادَتی ، و أهلُ ذِکرِی فی نِعمَتی ، و أهلُ مَعصِیَتِی لا اُؤْیِسْهُم مِن رَحمَتی ، إن تابُوا فَأنا حَبِیبُهُم ، و إن دَعَوا فأنا مُجیبُهُم ، و إن مَرِضوا فَأَنا طَبیبُهُم ، اُداوِیهِم بالمِحَنِ و المَصائبِ ، لاُِطَهِّرَهُم مِنَ الذُّنوبِ و المَعایبِ .

 فرمانبردارانِ من میهمان منند، و سپاسگزارانِ من، نعمتشان افزوده شود و یاد کنندگانِ من، برخوردار از نعمت منند ، و نافرمانانِ خود را از رحمتم نومید نمى کنم ، اگر توبه کنند، من حبیب آنهایم و اگر مرا بخوانند، پاسخشان دهم و اگر بیمار شوند، من طبیبشان باشم ، با رنجها و مصیبتها درمانشان کنم، تا از گناهان و عیبها پاکشان سازم .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 السُّقمُ یَمحُو الذُّنوبَ .

بیمارى ، گناهان را پاک مى کند .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

ساعاتُ الوَجَعِ یُذهِبْنَ ساعاتِ الخَطایا

لحظات درد کشیدن، لحظه هاى [ارتکاب] گناهان را مى بَرد .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

حُمّى لیلهٍ کَفّارهُ سَنَهٍ .

یک شب تب داشتن ، کفاره یک سال [گناه] است .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 إنّ المَرَضَ یُنَقِّی الجَسَدَ مِن الذنوبِ کما یُذهِبُ الکِیرُ خُبثَ الحدیدِ .

بیمارى ، تن را از گناهان مى پالاید ، همچنان که دم آهنگرى، ناخالصى آهن را مى زداید .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در پاسخ به سؤال مردى که پرسید : چه چیز گناهان مرا پاک مى کند ؟ ـ فرمود :

الدُّموعُ و الخُضوعُ و الأمراضُ .

اشک ها، خضوع [در پیشگاه خداوند] و بیماریها .

امام على علیه السلام :

إذا ابتَلَى اللّه ُ عَبداً أسقَطَ عنهُ مِنَ الذُّنوبِ بقَدْرِ عِلَّتِهِ .

هرگاه خداوند بنده اى را دردمند کند به اندازه بیمارى اش گناهان او را مى زداید .

امام على علیه السلام ـ درباره بیمارى کودکان ـ فرمود :

 کفّارهٌ لوالِدَیهِ .

 کفاره گناهان پدر و مادر آنهاست .

بحار الأنوار : على بن الحسین علیه السلام هر گاه بیمارى را مى دید که بهبود یافته است ، به او مى فرمود :

 لِیَهنِئْکَ الطُّهرُ ـ أی مِنَ الذُّنوبِ ـ فَاستَأْنِفِ العَمَلَ .

پاکى از گناهان مبارکت باد ! عمل [شایسته] را از نو آغاز کن .

امام رضا علیه السلام :

 المَرَضُ للمؤمنِ تَطهیرٌ و رَحمَهٌ ، و للکافِرِ تَعذِیبٌ و لَعنَهٌ ، و إنّ المَرَضَ لا یَزالُ بالمؤمنِ حتّى لا یکونَ علَیهِ ذَنبٌ .

 بیمارى براى مؤمن تطهیر و رحمت است و براى کافر، عذاب و لعنت . بیمارى همواره با مؤمن هست، تا آن که گناهانش بکلى پاک شود .

۳ ـ اندوهها

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

إذا کَثُرَت ذُنوبُ المؤمِنِ و لم یَکن لَهُ مِن العَمَلِ ما یُکَفِّرُها ابتَلاهُ اللّه ُ بالحُزنِ لِیُکَفِّرَها بهِ عَنهُ .

هر گاه گناهان مؤمن زیاد شود و او را عملى نباشد که آن گناهان را پاک گرداند ، خداوند او را به اندوه مبتلا سازد، تا بدان سبب گناهانش را بزداید .

الدعوات : پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود :

 إنّ مِنَ الذُّنوبِ ذُنوباً لا یُکَفِّرُها صلاهٌ و لا صومٌ . قیلَ : یا رسـولَ اللّه ِ ، فما یُکَفِّرُها ؟ قالَ : الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعیشَهِ .

 در میان گناهان گناهانى هست که هیچ نماز و روزه اى آنها را نمى زداید . عرض شد : اى رسول خدا! پس چه چیز آنها را زداید؟ فرمود : اندوه براى کسب گذران زندگى .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 ما أصابَ المؤمنَ مِن نَصَبٍ و لا وَصَبٍ و لا حَزَنٍ حتّى الهَمُّ یُهِمُّهُ إلاّ کَفَّرَ اللّه ُ بهِ عَنهُ مِن سیّئاتِهِ .

هیچ رنج و درد و اندوه و حتى نگرانى خاطرى به مؤمن نرسد جز این که خداوند بدان گناهانش را بزداید .

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

ساعاتُ الهُمومِ ساعاتُ الکفّاراتِ ، و لا یَزالُ الهَمُّ بالمؤمنِ حتّى یَدَعَهُ و ما لَهُ مِن ذَنبٍ .

لحظات نگرانى و اندوه ، لحظات کفّاره گناهان است ؛ اندوه و نگرانىِ خاطر، پیوسته با مؤمن هست و زمانى رهایش مى کند که از گناهان پاک شده باشد .

بحار الأنوار :

رُویَ أنَّهُ لَمّا نَزَلَـت هذِهِ الآیَهُ : «لَیسَ بِأَمانِیِّکُم وَ لا أمانى أهل الکتاب مَنْ یَعمَلْ سُوءاً یُجْزَ بهِ» .حدیث فقال رجُلٌ لِرَسولِ اللّه صلى الله علیه و آله : یا رَسولَ اللّه ِ! جاءَت قاصِمَهُ الظَّهرِ ، فقالَ صلى الله علیه و آله : کلاّ ، أ ما تَحزَنُ ؟ أ ما تَمرَضُ ؟ أ ما یُصِیبُکَ اللّأواءُ و الهُمومُ ؟ قالَ: بلى ، قالَ : فذلکَ مِمّا یُجزى بهِ .

روایت شده : چون آیه «[پاداش و کیفر ]به آرزوى شما و آرزوى اهل کتاب نیست . هر کس که مرتکب بدى شود کیفرش را ببیند» نازل شد ، مردى به رسول خدا صلى الله علیه و آله عرض کرد : اى رسول خدا! آیه کمر شکن آمد . رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود : چنین نیست ، آیا تو غمگین نمى شوى؟ آیا بیمار نمى شوى؟ آیا محنت و اندوه به تو نمى رسد؟ عرض کرد : چرا . فرمود  همین چیزها از جمله کیفرهاست .

امام صادق علیه السلام

إنّ الهَمَّ لَیَذهَبُ بِذُنوبِ المُسلِمِ .

همانا غم و اندوه، گناهان مسلمان را مى برد .

امام صادق علیه السلام :

 إنّ المؤمنَ لَیُهَوَّلُ علیه فی مَنامِهِ فتُغفَرُ لَهُ ذُنوبُهُ ، و إنّه لَیُمتَهَنُ فی بَدَنِهِ فتُغفرُ لَهُ ذُنوبُهُ .

همانا مؤمن خواب هولناک مى بیند و به سبب آن گناهانش بخشوده مى شود و آسیب بدنى مى بیند و بدان سبب گناهانش آمرزیده مى شود .

امام رضا علیه السلام :

 ما أحَدٌ مِن شیعَهِ عَلیٍّ أصبَحَ صَبیحهً أتى بِسیّئهٍ أو ارتَکَبَ ذنباً إلاّ أمسى و قد نالَهُ غَمٌّ حَطَّ عَنهُ سَیِّئَتَهُ ، فکیف یَجرِی علَیهِ القَلمُ ؟! .

هیچ یک از شیعیان على نیست که روز مرتکب گناهى شود ، مگر آن که شب اندوهى به او رسد که آن گناه را فرو ریزد ؛ پس ، چگونه قلم براى نوشتن گناهان چنین کسى به کار افتد؟!

۴ ـ کارهاى نیک

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 إذا عَمِلتَ سیّئهً فَاعمَلْ حَسَنهً تَمْحوها

هر گاه کار بدى کردى، کار خوبى انجام بده که آن، بدى را پاک مى کند .

امام على علیه السلام :

 إنّ اللّه َ عزّ و جلّ یُکَفِّرُ بکلِّ حَسَنهٍ سیّئهً، قالَ اللّه ُ عزّ و جلّ: «إنّ الحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السیّئاتِ» .

خداوند متعال با هر کار نیکى ، یک کار بد را مى زداید . خداوند عزّ و جلّ فرموده است : «همانا نیکیها بدیها را از میان مى برد » .

امام على علیه السلام :

 اُوصِیکُم بتَقوَى اللّه ِ ··· و ارحَضوا بها ذُنوبَکُم ، و داوُوا بها الأسقامَ .

 شما را به تقواى خدا سفارش مى کنم··· به وسیله آن ، گناهان خود را بشویید و بیماریهایتان را درمان کنید .

امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام :

إنّ علیّاً علیه السلام أقبَلَ على الناسِ فقالَ : أَیُّ آیَهٍ فی کتابِ اللّه ِ أرجى عِندَکُم ؟ فقالَ بعضُهُم : «إنّ اللّه َ لا یَغْفِرُ أن یُشْرَکَ بهِ و یَغْفِرُ ما دُونَ ذلکَ لِمَنْ یَشاءُ» .قالَ : حَسَنَهٌ و لَیسَت إیّاها ··· ثُمّ أحجَمَ الناسُ فقالَ : ما لَکُم یا مَعشَرَ المسلمینَ ؟ قالوا : لا و اللّه ِ ، ما عِندَنا شیءٌ ، قالَ : سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله یقولُ : أرجى آیَهٍ فی کتابِ اللّه ِ «و أقِمِ الصَّلاهَ طَرَفَیِ النهارِ و زُلَفاً مِنَ اللیلِ إنّ الحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْرى لِلذَّاکِرِینَ» .

 على علیه السلام رو به مردم کرد و فرمود : به نظر شما کدام آیه در کتاب خدا امیدوار کننده تر است؟ یکى گفت : آیه «همانا خداوند شرک به خود را نمى آمرزد و جز آن را براى هر کس که بخواهد مى آمرزد» . حضرت فرمود : خوب است ، اما این آیه نیست . . . مردم سپس از اظهار نظر باز ایستادند. حضرت فرمود : اى جماعت مسلمان! چه شد که سخنى نمى گویید؟ عرض کردند : به خدا قسم چیزى براى گفتن نداریم . حضرت فرمود: از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که مى فرمود : امید بخش ترین آیه در کتاب خدا این آیه است : «نماز بگزار در دو طرف [آغاز و انجام] روز و ساعاتى از شب ؛ زیرا نیکیها بدیها را از میان مى برد این یادى است براى یاد آوران » .

۵ ـ خوش خویى

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 أربَعٌ مَن کُنَّ فیهِ و کانَ مِن قَرنِهِ إلى قَدَمِهِ ذُنوباً بَدَّلَها اللّه ُ حَسَناتٍ : الصِّدقُ ، و الحَیاءُ ، و حُسنُ الخُلُقِ ، و الشُّکرُ .

چهار چیز است که هر کس داشته باشد ، اگر سر تا پا غرق گناه باشد ، خداوند آن گناهان را به حسنه و نیکى تبدیل مى کند : راستى ، حیا ، خوش خویى و سپاسگزارى .

امام صادق علیه السلام :

إنّ حُسنَ الخُلُقِ یُذِیبُ الخَطیئهَ کما تُذِیبُ الشمسُ الجَلیدَ ، و إنّ سوءَ الخُلُقِ لَیُفسِدُ العَمَلَ کما یُفسِدُ الخَلُّ العَسَلَ .

 همانا خوش خویى گناه را ذوب مى کند ، همچنان که آفتاب شبنم را، و بد خویى کردار را تباه مى سازد ، همچنان که سرکه عسل را .

۶ ـ فریادرسى ستمدیدگان

امام على علیه السلام :

 مِن کفّاراتِ الذُّنوبِ العِظامِ : إغاثَهُ المَلهوفِ ، و التَّنفیسُ عنِ المَکروبِ .

رسیدن به فریاد ستمدیده و زدودن غم اندوهناک از کفّاره هاى گناهان بزرگ است .

۷ ـ استغفار فرشتگان

امام صادق علیه السلام :

 إنَّ للّه ِِ عزّ ذِکرُهُ ملائکهً یُسقِطونَ الذُّنوبَ عن ظُهورِ شِیعَتِنا کما تُسقِطُ الرِّیحُ الوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ فی أوانِ سُقُوطِهِ ، و ذلکَ قولُهُ عزّ و جلّ : «یُسَبِّحُونَ بحَمدِ رَبِّهِم و یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنوا» .(غافر،۷)و اللّه ِ ما أرادَ بهذا غَیرَکُم

خداوند ، که یادش بر فراز باد ، فرشتگانى دارد که گناهان را از دوش شیعیان ما فرو مى ریزانند همچنان که باد، برگ درختان را که در آستانه ریزش است فرو مى ریزاند. و این سخن خداوند عزّ و جلّ است آن جا که مى فرماید: «به ستایش پروردگارشان تسبیح مى گویند و براى مؤمنان آمرزش مى خواهند» . به خدا سوگند که مقصود [از مؤمنان] کسى جز شما نیست .

۸ ـ سجده زیاد

امام صادق علیه السلام :

جاءَ رَجُلٌ إلى رسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله فقالَ : یا رسولَ اللّه ِ صلى الله علیه و آله ، کَثُرَت ذُنُوبی و ضَعُفَ عَمَلِی ، فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أکثِرِ السُّجودَ فإنّه یَحُطُّ الذُّنوبَ کما تَحُطُّ الرِّیحُ وَرَقَ الشَّجَرِ .

مردى خدمت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله آمد و عرض کرد : اى رسول خدا! گناهانم زیاد شده و اعمالم سست [و اندک ]گشته است . رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود : زیاد سجده کن ؛ زیرا همچنان که باد، برگ درختان را فرو مى ریزاند ، سجده گناهان را مى ریزاند .

۹ـ حج و عمره

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 العُمرَهُ إلى العُمرَهِ کَفّارَهُ ما بَینَهُما ، و الحجّهُ المُتَقَبَّلَهُ ثوابُها الجَنَّهُ ، و مِنَ الذُّنوبِ ذنوبٌ لا تُغفَرُ إلاّ بعَرَفاتَ .

 این عمره تا آن عمره، کفاره گناهانى است که در فاصله آن دو صورت گیرد، و ثواب حجِّ پذیرفته بهشت است، و گناهانى هست که جز در عرفات آمرزیده نمى شود .

امام على علیه السلام :

 إنّ أفضَلَ ما تَوَسَّلَ بهِ المُتَوسِّلونَ إلى اللّه ِ ··· حَجُّ البیتِ و اعتِمارُهُ ، فَإنَّهُما یَنفِیانِ الفَقرَ و یَرحَضَانِ الذَّنبَ .

بهترین وسیله اى که متوسلان با آن به خدا تقرّب مى جویند . . . حج و عمره خانه خداست . این دو فقر را مى زدایند و گناهان را مى شویند .

۱۰ ـ آغاز کردن و پایان بردن نامه عمل به نیکى

امام زین العابدین علیه السلام :

 إنّ المَلَکَ المُوَکَّلَ عَلَى العبـدِ یَکتُبُ فی صَحیفَهِ أعمالِهِ ، فَأملُوا بأوَّلِها و آخِرِها خَیراً یُغفَرْ لَکُم ما بَینَ ذلکَ

 همانا فرشته گماشته بر بنده ، پیوسته در نامه اعمال او مى نویسد ، پس در آغاز و انجام آن خیر و خوبى را به فرشته املا کنید که میان آن دو بر شما بخشوده مى شود .

۱۱ ـ صلوات فرستادن بر محمّد و آل او

امام رضا علیه السلام :

 مَن لم یَقدِرْ على ما یُکَفِّرُ بهِ ذُنوبَهُ فَلْیُکثِرْ مِنَ الصَّلاهِ على محمّدٍ و آلِهِ فإنّها تَهدِمُ الذُّنوبَ هَدماً .

هر که نمى تواند کارى کند که به سبب آن گناهانش زدوده شود بر محمّد و خاندان او بسیار درود فرستد ؛ زیرا صلوات گناهان را ریشه کن مى کند .

۱۲ ـ مرگ

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 المَوتُ کفّارهٌ لِذُنوبِ المؤمنینَ .

 مرگ ، کفاره گناهان مؤمنان است.

عوامل مصونیّت از گناه

امام على علیه السلام :

ثلاثٌ مَن حَفِظَهُنَّ کانَ مَعصوماً مِنَ الشیطانِ الرَّجیمِ و مِن کلِّ بَلِیَّهٍ : مَن لم یَخلُ بِامرَأهٍ لَیسَ یَملِکُ مِنها شیئاً ، و لم یَدخُلْ عَلى سُلطانٍ ، و لم یُعِنْ صاحبَ بِدعهٍ بِبِدعَتِهِ .

 سه چیز است که هر کس آنها را رعایت کند از گزند شیطانِ رانده شده و از هر بلایى در امان خواهد بود : خلوت نکردن با زن بیگانه که هیچ اختیارى نسبت بدو ندارد ، نرفتن به درگاه سلطان، و یارى نکردن بدعت گذار در بدعتش .

امام على علیه السلام :

 لو لم یُرَغِّبِ اللّه ُ سبحانَهُ فی طاعَتِهِ لَوَجَبَ أن یُطاعَ رَجاءَ رَحمَتِهِ ، لَو لَم یَنهَ اللّه ُ سبحانَهُ عَن مَحارِمِهِ لَوَجَبَ أن یَجتَنِبَها العاقِلُ .

 اگر خداوند سبحان به طاعت خود ترغیب هم نمى کرد ، باز واجب بود که به امید رحمتش ، اطاعت شود و اگر خداى سبحان از حرام هاى خود نهى هم نمى کرد باز واجب بود که خردمند از آنها اجتناب کند .

امام على علیه السلام :

اُذکُرُوا انقِطاعَ اللذّاتِ و بقاءَ التَّبِعاتِ

به سر آمدن خوشى ها و بر جاى ماندن پیامدهاى ناگوار آنها را همواره به یاد آورید .

امام صادق علیه السلام :

 إنّ صِلَهَ الرَّحِمِ و البِرَّ لَیُهَوِّنانِ الحِسابَ و یَعصِمانِ مِنَ الذنوبِ .

همانا صله رحم و نیکوکارى ، حسابرسى را آسان مى کند و از گناهان مصون مى دارد پس صِله رحِم به جاى آورید و به برادرانتان نیکى کنید، اگر چه با سلام کردنى نیکو و دادنِ پاسخ سلام باشد.

الکافی: ج ۲ ص ۱۵۷ ح ۳۱

عوامل فرو رفتن در گناهان

امام على علیه السلام :

الحِرصُ و الکِبرُ و الحَسَدُ دَواعٍ إلى التَقَحُّمِ فی الذُّنوبِ .

 آزمندى و تکبّر و حسادت ، انگیزه هاى فرو رفتن در گناهان است .

 

نهج البلاغه : امام على علیه السلام در هنگام گذر بر کشتگان خوارج در جنگ نهروان ـ فرمود :

بُؤسـاً لَکُم ، لَقد ضَرَّکُم مَن غَرَّکُم ، فقیلَ لَهُ : مَن غَرَّهُم یا أمیرَ المؤمنینَ ؟ فقالَ : الشیطانُ المُضِلُّ ، و الأنفُسُ الأمّارَهُ بِالسُّوءِ ، غَرَّتهُم بالأمانِیِّ ، و فَسَحَت لَهُم بالمَعاصِی ، و وَعَدَتهُمُ الإظهارَ، فَاقتَحَمَتْ بهِمُ النارَ .

اى تیره بختان! آن کس که فریبتان داد، به شما زیان رساند . عرض شد : اى امیر المؤمنین! چه کسى فریبشان داد؟ فرمود : شیطانِ گمراه کننده و نفْسهاى فرمان دهنده به بدى، آنان را به آرزوهاى خام فریب داد و میدان نافرمانى و گناه را براى آنان گسترد و نوید پیروزى شان داد و سپس آنان را در آتش فرو افکند .

عبادتى شاد کننده در عوض ترک گناه

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

مَن أعرَضَ عن مُحَرَّمٍ أبدَلَهُ اللّه ُ بهِ عِبادَهً تَسُرُّهُ .

هر که از کارى حرام روى گرداند، خداوند به جاى آن عبادتى شاد کننده عطایش فرماید .

فرصت دورکعت نماز بعد از گناه برای آمرزش

امام على علیه السلام :

ما أهَمَّنی ذَنبٌ اُمهِلْتُ بَعدَهُ حتّى اُصَلِّیَ رَکعتَینِ و أسأَلَ اللّه َ العافِیَهَ .

 گناهى که پس از ارتکاب آن، فرصت گزاردن دو رکعت نماز و طلب عافیت از خدا را بیابم ، مرا غمگین نسازد

منبع: میزان الحکمه،جلد چهارم.