مقاله آثار گناهان (عواقب دنیوی و اخروی برخی از گناهان)

آثار عملی کردن خشم و غضب

۱- کلید هر بدی و هرزگی: امام کاظم (ع) فرمود: خشم کلید شرو بدی است (۱۹)
۲- آتش گرفتن دل‌ها: قال علی (ع) الغضب نار القلوب علی (ع) فرمود: خشم آتش دل‌ها است. (۲۰)
۳- فاسد کردن عقول: قال علی (ع) الغضب یفسدالالباب ویبعد من الصواب، علی (ع) فرمود: خشم وغضب خردها را فاسد کند، و از راه صواب ودرستی دور گرداند. (۲۱)
۴- جنون دفعی: قال علی (ع): ایاک والغضب فاوله جنون وآخره ندم، علی (ع) فرمود: از خشم بپرهیز، که اولش دیوانگی و آخرش پشیمانی است. (۲۲)
۵- آشکار شدن عیوب وکینه ها: قال علی (ع): الغضب یردی صاحبه و یبدی معایبه، علی (ع) فرمود: خشم صاحبش را به هلاکت افکند، و عیوبش را آشکار گرداند. (۲۳)
۶- راندن و دور شدن دوستان
۷- مرگ ناگهانی وزود رس: قال علی (ع): من اطلق غضبه تعجل حتفه، علی (ع) فرمود: هر کس خشمش را رها سازد و جلو آن را نگیرد، مرگش را به سوی خود با شتاب وادار کند. (۲۴)
۸-تشویش خاطر عذاب وجدان: قال علی:(ع) لا تعب اوجع من الغضب علی (ع): هیچ رنجی دردناکتر از خشم نیست. (۲۵)
۹- حبط ونابود کردن اعمال حسنه: قال صادق (ع) می‌فرماید: ان السوء الخلق لیفسد العمل کما یفسد الخل العسل، امام صادق (ع): بدر ستی که بد خلقی عمل را فاسد می‌کند همانطور که سرکه عسل را از بین می‌برد. (۲۶)
۱۰- هم خو شدن با حیوانات قال علی (ع) من غلب علیه غضبه و شهوته فهو فی حیز البهائم، علی (ع) فرمودند: هرکه خشم و شهوتش بر او غالب شوند در جمع بهائم و چهار پایان است. (۲۷)
۱۱- فشار قبر
۱۲- دخول در برزخ: قال النبی (ص) ما غضب احد الا اشفی علی جهنم رسول خدا (ص) فرمود:هیچ کس خشمناک نشد مگر اینکه بر جهنم نزدیک گردید. (۲۸)

آثار گناه موسیقی

۱- موجب نفاق می‌شود: قال الصادق (ع): ضرب العیدان ینبت النفاق فی القلب کما ینبت الماء الخضره امام صادق (ع) فرمود: نواختن موسیقی نفاق را در دل می‌رویاند، آنچنانکه آب، گیاهان را می‌رویاند. (۲۹)
۲- موجب فقر می‌شود: قال الصادق (ع): الغنا یورث النفاق و یعقب الفقر، امام صادق (ع) فرمود: صدای طرب انگیز نفاق آور، وآخر کار نیز به فقر پریشانی می‌کشاند. (۳۰)
۳- خانه از بلاهای بزرگ ایمنی نیست: قال الصادق (ع): بیت الغناء لا تؤمن فیه الفجیعه امام صادق (ع) فرمود: خانه های که در آن غنا باشد ازبلاهای بزرگ ایمن نیست. (۳۱)
۴- دعا اجابت نمی‌شود: قال الصادق (ع): ولا تجاب فیه الدعوه امام صادق (ع) فرمود: دعا در آن خانه اجابت نمی‌شود. (۳۲)
۵- فرشتگان آنجا فرود نمی‌آیند: امام صادق (ع): ولایُدخله الملک – فرشتگان رحمت در آن مکان فرود نمی‌آیند (۳۳)
۶- صفت حیا از او گرفته می‌شود. امام صادق (ع) فرمود: صفت حیاء از او گرفته می‌شود و هر چه بگوید و هر چه به او گویند پروائی ندارد. (۳۴)
۷ – وسیله زنا است: رسول خدا می‌فرمود:‌الغناء رقیه الزنا – آواز طرب انگیز وسیله ارتکاب زنا است. (۳۵)
۸- محروم از صدای دلنشین بهشت:رسول خدا می‌فرمود: مَن استمع الی صوت غنا کم یؤذن له ان یسمع الی‌صوت الروحانیین فی الجنه. رسول خدا (ص) فرمود: کسی‌که به آواز موسیقی‌ گوش دهد در بهشت از صدای ‌دلنواز روحانیون محروم است. (۳۶)
۹- با روی سیاه محشور می‌شود. رسول خدا می‌فرمود: روز قیامت صاحب تنبور با روی‌سیاه محشور می‌شود و به دستش تنبوری‌از آتش است و بالای سرش هفتاد هزار ملائکه عذاب است که به دست هر کدام عمودی از آتش بوده و بر سر و صورتش می‌زنند و صاحب غنا محشور می‌شود در حالی که کور و کر و گنگ است و و حشر زناکار و دارنده آلات موسیقی‌هم همین است. (۳۷)
۱۰- لغو بودن غنا: امام صادق (ع) فرمودند لغو غنا است که بندگان خدا از آلوده شدن به آن منزهند. (۳۸)
۱۱- مجلس غنا محل غضب خداست. حضرت صادق (ع) فرمود: داخل خانه هائیکه ‌که خداوند نظر رحمتش را برداشته (به واسطه نواختن موسیقی و خواندن غنا) نشوید. (۳۹)
۱۲- خروج از قبر در حالی که کور و گنگ و کر می‌باشد. از رسول خدا صلی ا… علیه وآله مروی است که خواننده غنا از قبر خارج می شوددرحالیکه کور وگنگ و کر می‌باشد و بااین نشانه شناخته می‌شود. (۴۰)
۱۳- در گوشش سرب آب کرده ریخته می‌شود. رسول خدا (ص) فرمود:کسی که به لهو گوش دهددرقیامت درگوشش سرب آب کرده ریخته می‌شود. (۴۱)

آثار زنا

۱- حضرت رسول (ص) فرمود: زنا شش اثر دارد سه اثر در دنیا و سه اثر در آخرت
آثار دنیوی: آبرو را می‌برد، رزق را کم می‌کند، مرگ و نیستی‌ را نزدیک می‌نماید.
آثار اخروی: غضب پروردگار، سختی حساب، دخول در آتش و جاودان ماندن در آن را ایجاب می‌کند. (۴۲)
۲ – بوی گند زناکار در صحرای‌ محشر. رسول خدا (ص) فرمود: و چون از قبرش بیرون شود از بوی ‌گندش مردم اذیت می‌شوند پس با این بوی زننده، شناخته می‌شود و دانسته می‌گردد که زنا کار است تا این که امر کرده می‌شود او را به آتش برند زینهار، بدرستی که خداوند محرمات را حرام فرموده و حدودی‌را تعیین فرموده، پس هیچ کس از خداوند غیرتمند تر نیست و از غیرت الهیه است که فواحش را حرام نموده. (۴۳)
۳- زنا مرگ ناگهانی و فقر می‌آورد. رسول خدا (ص) فرمود: هر گاه پس از من زنا زیاد شود مرگ ناگهانی زیاد خواهد شد. (۴۴)
۴- فساد نسب و تربیت طفل. وحضرت صادق (ع) است که خداوند زنا را حرام فرموده برای‌این که سبب فسادهایی مانند قتل نفس و از بین رفتن نسب‌ها و ترک تربیت اطفال وبه هم خوردن ارث می‌شود. (۴۵)

آثار ربا

۱- انحراف از عقل و شرع.
یعنی خورندگان و گیرندگان ربا، در روز قیامت به شکل دیوانه‌ها از گور برمی خیزند و اهل محشر به این نشانه آن‌ها را می‌شناسند و حشر ربا خواران بااین صورت برای‌این است که در دنیا از طریق عقل و شرع منحرف شده و از مقتضای‌حیات انسانی‌که مهربانی‌و عدالت و کمک به یکدیگر است دور گردیدند و در حقیقت ربا خواران در همین دنیا مجنون و ممسوس شیطان و متحرک به حرکت اویند. (۴۶)
۲- ربا اختلاف طبقاتی و انقلاب می‌سازد. شکی‌نیست که این معامله ای‌ است ظالمانه و غیر عادلانه و برخلاف وجدان و فطرت انسانی و بر هم زننده نظام اجتماعی‌است چون از طرف بدهکار فقر و تنگدستی زیاد می‌گردد، از لوازم این فاصله، نفرت وبغض شدید فقراء‌به اغنیا است و ضررش برای ‌نظام اجتماعی‌ بشر و انقلاب‌های خونینی که ناشی ‌از اختلافات طبقاتی است پر ظاهر است چنانچه بعضی‌از دانشمندان و محققین همین موضوع را یکی از اسباب پیدایش جنگ جهانی‌دانسته اند. (۴۷)
۳- ربا خوار از خیرات محروم است. مفاسد عظیمه معنوی ربا خواری هم زیاد است، محرومیت از آثار خیر و برکات معنوی که در کسب و کار و جنبش و سعی در تحصیل معاش است چنانچه رسول خدا می‌فرمود: عبادت هفتاد قسم است، افضل اقسام آن طلب مال حلال است. (۴۸)
۴ – محرومیت از توکل به خدا، از آن جمله محرومیت از صفت توکل به خداوند و تضروع و التجاء به درگاه او و طلب برکت از اوست زیرا که تمام امید ربا خوار همان سودی است که می‌خواهد از طلبکار بیچاره بگیرد و این شرک آشکار است. (۴۹)
۵- عذاب دردناک و جاودانی. اگر ربا خوار از کرده خود پشیمان نشود وبه این عمل شنیع مصرو حکم تحریم الهی را نپذیرد، از کسانی‌خواهد بود که همیشه در آتش جهنم معذب است؛ و هرگز نجاتی‌برایش متصور نیست و خداوند می‌فرماید: و کسی‌که ترک نکند آنچه را که خداوند نهی‌فرموده و بر آن گناه باز گردد، پس ایشان ملازمان دوزخ و در آن همیشگی‌خواهند بود. (۵۰)
۶- مال ربوی بی برکت است. خداوند متعال می‌فرماید: خدا مال ربا را کم و بی‌برکت می‌کند و صدقات را برکت می‌دهد، و خدا دوست نمی‌دارد هر ناسپاسی‌را که محرمات الهیه را حلال دانسته مرتکب گردد. (۵۱)
۷- جنگ با خدا و پیامبر. خداوند متعال می‌فرماید: پس اگر فرمان نبرید و ربا را ترک نکردید پس بدانید و تعیین کنید به جنگ بزرگی با خدا و پیغمبرش. (۵۲)
۸-دین را از بین می‌برد. زاره گفت به حضرت صادق (ع) عرض کردم اینکه خداوند از قرآن مجید می‌فرماید، خداوند کم می‌گرداند و برکت را می‌برد از مال ربائی و صدقات را زیاد می‌کند، در حالی که کسی‌را می‌بینم که ربا می‌خورد و مالش هم زیاد می‌شود، آن حضرت فرمود کدام کم شدن و بی‌برکتی‌بدتر از این است که یک درهم ربا، دین خورنده‌اش را از بین می‌برد و اگر هم از گناه خود توبه نماید، مالش رفته و گدا می‌شود. (۵۳)
۹- موجب هلاکت می‌شود. رسول اکرم (ص) فرمود: که هرگاه زنا و ربا خواری در قریه ای رواج یابد در هلاکت اهلش اذن داده می‌شود. (۵۴)
۱۰- به زلزله و فرو رفتن در زمین مبتلا شوند. رسول اکرم (ص) فرمود:هر گاه امت من ربا خوار شدند به زلزله و فرو رفتن در زمین مبتلا می‌شوند (۵۵)
۱۱- ربا بدتر از زنا است. امام صادق (ع) می‌فرماید: یک درهم ربا نزد خدا از بیست مرتبه، سی‌مرتبه، هفتاد مرتبه زنا با محرم خود بدتر و سخت‌تر است. (۵۶)

آثار گناه دروغ

۱- درغگو روسیاه است. چنانچه پیامبر اکرم (ص) فرمود از دروغ بپرهیز زیرا روی دروغگو را سیاه می‌کند. (۵۷)
۲- دروغ از شراب بدتر است. حضرت باقر (ع) فرمود: خداوند برای‌شر قفل‌هایی قرار داده و کلید آن شراب است و دروغ بدتر از شراب است. (۵۸)
۳- بوی‌گند دروغ. درغگو، به واسطه دروغ بوی‌دهانش در قیامت گندیده است. (۵۹)
۴- مورد لعنت پروردگار. خداوند دروغگو را لعنت می‌فرماید. (۶۰)
۵- دروغ خراب کننده ایمان است. چنانچه حدیثی به همین مضمون از حضرت باقر (ع) است. (۶۱)
۶- درغگو طعم ایمان را نمی‌چشد. دروغ مانع چشیدن ایمان است. از حضرت امیر المؤمنین است نمی‌چشد بنده طعم ایمان را مگراینکه انواع دروغ را ترک نماید جدی‌یا مزاح (۶۲)
۷ – درغگو تخم دشمنی‌و کینه را در دل‌ها می‌کارد. (۶۳)
۸- دروغ نشانه نفاق است. چنانچه رسول خدا (ص) فرمود: منافق را سه علامت است: دروغ گفتن، خیانت کردن، و خلف وعده نمودن. (۶۴)
۹- درغگو رأیش در مقام مشورت پسندیده نیست. (۶۵)
۱۰- دروغ مورث کفر است. مردی ‌از رسول خدا می‌پرسد، چه عملی سبب دخول در آتش است. فرمود:دروغ زیر دروغ سبب فجور و فجور سبب کفر و کفر سبب دخول در آتش است. (۶۶)
۱۱- دروغ فراموشی‌ می‌آورد. از حضرت صادق (ع) است که از مجازات دروغگو آن است خداوند فراموشی‌را بر او مسلط می‌گرداند. (۶۷)
۱۲- دروغگو از نماز شب محروم است. دروغگو، از نماز شب محروم است و در نتیجه از برکاتی که این عبادت بزرگ دارد محروم می‌ماند که از آن جمله ازسعه رزق بی بهره است. (۶۸)
۱۳- بهاء و طراوت انسانی ‌از دروغگو گرفته می‌شود. (۶۹)
۱۴- دروغگو قابل رفاقت و برادری ‌نیست. حضرت علی‌(ع) فرمود: مسلمان باید ازدوستی‌و برادری درغگو بپرهیزد زیرا به سبب دروغ گفتن اگر راست هم بگوید باور کرده نمی‌شود. (۷۰)
۱۵- خداوند او را هدایت نمی‌کند و راه حق را نشانش نمی‌دهد. (۷۱)

آثار حسد

۱- حسد ایمان را می‌برد. ازامام صادق (ع) نقل شده «ان الحسد یاکل الایمان کما تاکل النار الحطب، همانا حسد همانند آتش که هیزم را می‌سوزاند، ایمان را از بین می‌برد. (۷۲)»
۲- حسد آفت دین است امام صادق (ع):آفه الدین الحسد والعجب والفخر. حسد، خود خواهی و تکبر آفت دین است. (۷۳)
۳- عدم تندرستی علی‌(ع) می‌فرماید: صحه الجسدمن قله الحسد. تندرستی‌ از کمی حسد است. (۷۴)
۴- آرامش را می‌برد. لا مروه لکذوب ولا راحه لحسود. درغگو مردانگی ‌ندارد و حسود آرامش و راحتی ندارد. (۷۵)
۵- حسود غمناک است. الحسود مغموم واللئیم مذموم حسود غمناک است و لئیم سرزنش شده است. (۷۶)
۶- برای حسود لذتی ‌نیست. امام صادق (ع) فرمود: لیست لبخیل راحه ولا لحسود لذه برای‌ بخیل آرامش و برای حسود لذتی نیست. (۷۷)
۷- حسود بدن خود را قبر قرار داده. امام علی‌ (ع) فرمود: من لم یقهر حسده کان جسده قبرا لنفسه کسی ‌که حسدش را سرکوب نکند بدن خویش را قبر خود قرار داده است. (۷۸)

آثار شوم نگاه های‌ نامشروع

۱- نگاه بذر شهوت را دردل می‌پاشد. از وصیت های‌امام صادق (ع) به عبدا… بن جندب است که فرمود: حضرت عیسی ‌بن مریم (ع) به یارانش می‌فرمود: از نگاه کردن (به نامحرم) بپرهیزید، زیرا نگاه بذرشهوت را در دل شخص می‌پاشد و مقدمات بدبختی او را فراهم می‌کند. (۷۹)
۲- نگاه مسموم تیر شیطان امام صادق (ع): نگاه کردن به نا محرم، تیر مسمومی از تیرهای رها شده از جانب شیطان است. (۸۰)
۳- نگاه مسموم غصه طولانی ‌می‌آورد امام صادق (ع): و چه بسیار نگاه‌هایی‌ که غصه های ‌طولانی را در بر خواهد داشت (۸۱)
۴- نگاه به نامحرم موجب چشم پراز آتش می‌شود. هرکس چشمش را از نگاه به نامحرم پر کند خداوند در روز قیامت چشمش را از آتش پر می‌کند، مگر این که توبه کند و بازگشت نماید (۸۲)
۵- زنای چشم نگاه به نامحرم. رسول خدا صلی ا…علیه و آله: برای‌هر کدام از اعضای ‌انسان زنای خاص است، و زنای چشم نگاه به نامحرم است. (۸۳)
۶- آثار خانوادگی همانگونه که پیامبر خدا می‌فرمود: زنای چشم نگاه کردن است البته اگر عواقب وخیم این مسئله بادقت بررسی شود، می‌توان گفت که این نگاه، گناه ساز است اکثر زناها، لواط‌ها و نتیجه طلاق‌ها، نزاع‌های خانوادگی و انحراف‌ها و …از همین نگاه‌ها بوجود آمده است. برخی جوانان به خاطر یک نگاه به انحراف‌های گوناگونی مبتلا شده‌اند. خودکشی کرده‌اند، دگر کشی کرده‌اند، فرار نموده‌اند، زندگی علمی و آینده خود را به خطر انداخته‌اند، به اعتیاد مبتلا شده‌اند، به بیماری‌های جنسی و جسمی‌مبتلا شده‌اند، آبروی خود و خانواده خویش یا طرف مقابل را برده و یا در معرض خطر قرار داده‌اند، چه بسا یک نگاه، حیثیت یک قشر، صنف، گروه، جمعیت خاص را برده است و ضربه ای‌جبران ناپذیر به ان‌ها وارد کرده است، و موجب سلب اعتماد از اجتماع را مهیا کرده‌اند و آخرت و خود و دیگران را به رکود کشانده‌اند. (۸۴)

آثار گناه چشم

از حضرت علی (ع) روایت شده است که: هر کس چشم خود را پایین اندازد دل خود را آسوده کرده است. (۸۵)
از مجموعه روایات نگاه حرام این امور استفاده می‌شود که:
۱- نگاه اتفاقی به زن بیگانه جرم ندارد.
۲- نگاهای پی در پی وخیره شدن به زنان مانند تیر زهر آلود زیان بخش است.
۳- هر گاه چشم از دیدن نا محرم به قصد لذت پر شود مرتکب زنا شده است.
۴- نظر به پیکر وچهره زن تحریک کننده وشهوت انگیز است.
۵- حفظ کردن چشم نشانه امین بودن است.
۶- پایین انداختن چشم سبب آسودگی فکر ودل
نتیجه گیری:
نتیجه گرفته می‌شود که همه گناهان مثل حرام خواری، شرابخواری، ربا، زنا و… دارای آثار سوء روی روح وروان انسانی می‌باشد که اول مثل نقطه سیاه روی تابلویی سفید روح را لکه دار می‌کند ورفته رفته اگر انسان به داد خود نرسد وتوبه نکند! دچار یک قساوت وسنگدلی می‌شود و تمام وجود اورا سیاهی و تباهی فرا می‌گیرد؛ و دیگر هیچ موعظه گری و هیچ متنبه کنندهای حتی مرگ او را بیدار نخواهد کرد، مگر توجه خداوند متعال و اهل البیت (ع) دست او را بگیرد واز سرازیری جهنم نجات دهد.

پی نوشت ها :

۱- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۲۹
۲- اصول کافی، جلد ۲، ص ۲۷۲
۳- اصول کافی، جلد ۲، ص ۲۸۷
۴- کافی، جلد ۱۰۰، ص ۱۶
۵- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۶۹
۶- مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۶۳
۷- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۷۳
۸- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۷۴
۹- همان، ص ۸۶
۱۰- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۷۹
۱۱- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۲۷۵
۱۲- همان، ص ۲۷۵
۱۳- من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۷۴
۱۴- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۲۷۷
۱۵- همان، ص ۲۷۷
۱۶- همان،۲۷۷
۱۷- همان،۲۷۷
۱۸- مستدرک الوسائل، ج، ۱۷، ص ۴۷
۱۹- کافی، ج ۲، ص ۳۰۳
۲۰- غرر الحکم، ص ۳۰۲
۲۱- غرر الحکم، ص ۶۶
۲۲- وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۱۳
۲۳- غرر الحکم، ص ۳۰۳
۲۴- غرر الحکم، ص ۳۰۴
۲۵- همان، ص ۳۰۴
۲۶- اصول کافی، جلد ۲، ص ۳۲۲
۲۷- غرر الحکم، ص ۳۰۳
۲۸- بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۲۶۸
۲۹- اصول کافی، جلد ۶، ص ۴۳۵
۳۰- خصال، ج ۱، ص ۲۵
۳۱- کافی، جلد ۶، ص ۴۳۴
۳۲- همان، جلد ۶، ص ۴۳۴
۳۳- همان، جلد ۶، ص ۴۳۴
۳۴- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۳۴۶
۳۵- همان، ص ۳۴۶
۳۶- همان،۳۴۷
۳۷- مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۲۰
۳۸- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۳۲۴
۳۹- همان، ص ۳۲۵
۴۰- همان، ص ۳۲۶
۴۱- همان، ص ۳۲۶
۴۲- همان، ص ۲۲۴
۴۳- همان، ص ۲۲۵
۴۴- وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۳۰۸
۴۵- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۲۲۶
۴۶- همان، ص ۲۰۲
۴۷- همان، ص ۲۰۲
۴۸- همان، ص ۲۰۴
۴۹- همان، ص ۲۰۴
۵۰- همان، ص ۲۰۵
۵۱- سوره ۲، آیه ۲۷۷
۵۲- سوره ۲، آیه ۲۷۸
۵۳- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۲۱۰
۵۴- مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۳
۵۵- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۲۱۲
۵۶- وسائل الشیعه، باب ۱، ص ۵۹۸
۵۷- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۳۳۶
۵۸- مستدرک الوسائل، ج ۱۷، ص ۵۵
۵۹- گناهان کبیره، جلد اول، ص ۳۳۷
۶۰- همان، ص ۳۳۷
۶۱- همان، ص ۳۳۸
۶۲- همان، ص ۳۳۸
۶۳- همان، ص ۳۳۸
۶۴- همان، ص ۳۳۸
۶۵- همان، ص ۳۳۸
۶۶- همان، ص ۳۳۸
۶۷- همان، ص ۳۳۹
۶۸- همان، ص ۳۴۰
۶۹- همان، ص ۳۴۱
۷۰- همان، ص ۳۴۲
۷۱- همان، ص ۳۴۲
۷۲- تکامل در پرتو اخلاق، ص ۹۷
۷۳- بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۲۵۶
۷۴- همان، ص ۲۵۶
۷۵- همان، ص ۲۵۶
۷۶- همان، ص ۲۵۶
۷۷- تکامل در پرتو اخلاق، ص ۱۰۰
۷۸- شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۲۰ ص ۲۵۸
۷۹- نفس در اسارت شیطان،۱۵۹
۸۰- بحار الانوار، ج ۱۰۴، ص ۴۰
۸۱- همان، ج ۱۰۴، ص ۴۰
۸۲- همان، ج ۱۰۴،۳۲
۸۳- مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۶۹
۸۴- نفس در اسارت شیطان،۱۶۳
۸۵- کتابچی، ریشه های قساوت قلب، ص ۱۰۳
منابع
۱. الکلینی، ابو جعفر محمد، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، چاپ تهران، بی تا
۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار احیاء التراث، التبعه الثانیه،۱۳۸۷ ق
۳. ابن بابویه، ابو جعفر، خصال، تحقیق علی اکبر غفاری، بیروت، مؤ سسه الاعلمی، التبعه الاولی،۱۴۱۰ ق
۴. بیگم آزرمی، معصومه، نفس در اسارت شیطان، انتشارات تهذیب، نوبت چاپ چهارم، بهار ۱۳۸۶
۵. سلطانی، هید غلامرضا ، تامل در پرتو اخلاق ،جلد اول ،چاپ هفدهم ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قمم.پاییز ۷۳
۶. شیخ صدوق، ابو جعفرمحمد، من لا یحضره الفقیه، چاپ قم، دفتر نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه قم، بی تا
۷. کتابچی، محسن، ریشه های قساوت قلب، چاپ اول، قم، انتشارات امام، چاپ ۱۳۶۳
۸. کلینی، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت، بی تا
۹. دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین، گناهان کبیره، جلد اول، انتشارات کانون بلاغ اندیشه های اسلامی، چاپ ۱۳۶۱
۱۰. عاملی، حر، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، چاپ تهران، مکتبه الاسلامیه، بی تا
۱۱. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، انتشارات موسسه وفا، بیروت، سال انتشار ۱۴۰۴ ق
۱۲. نوری میرزا حسین، مستدرک الوسایل، چاپ بیروت موسسه آل البیت لاحیاء التراث، بی تا