تأثیر محیط فاسد و جهل در ابتلا به گناهان
بدون تردید یکی از زمینههای گناه محیط فاسد و ناپاک است همانگونه که مکان زبالههای محل، موجب پیدایش و رشد میکرب است.
محیط ازنظر کیفی و کمّی دارای اقسامی است، مانند: محیط مدرسه، محیط خانه، محیط اداره، محیط روستا، محیط شهر، محیط دانشگاه، محیط حوزهٔ علمیه، محیط بیمارستان، محیط مجلس، و…
در قرآن در آیه ۱۳۸ تا ۱۴۱ سورهٔ اعراف آمده:
وقتیکه موسی علیهالسلام و پیروانش از زیر یوغ دستگاه طاغوتی فرعونی نجات یافتند و از دریا گذشتند در مسیر خود به قومی برخوردند که با خضوع و تواضع اطراف بتهای خود را گرفته بودند، همراهان موسی علیهالسلام آنچنان تحت تأثیر این صحنه قرار گرفتند که گفتند:
«قالوا یا موسی إجعَل لّنا إلهاً کما لَهم آلِهه»
«ای موسی! برای ما معبودی قرار بده همانطور که آنها معبودانی دارند.»
آری! همراهان موسی علیهالسلام بااینکه همواره از راهنماییهای آن حضرت بهرهمند میشدند اینگونه تحت تأثیر محیط قرار گرفتند.
موسی علیهالسلام آنها را مورد سرزنش قرارداد و به آنها فرمود:
«انّکم قوم تَجهلون انّ هولآء مُتَبّر ما هُم فیه و باطِل ما کانوا یعملون»
«شما قطعاً جمعیتی جاهل و نادان هستید. اینها (را که میبینید) سرانجام کارشان نابودی است و آنچه انجام میدهند، باطل و بیهوده است.»
قارون از سرمایهداران طغیانگر زمان حضرت موسی علیهالسلام بود، روزی برای نمایش ثروت و قدرت عظیم خود با تمام زینت خود در برابر قومش ظاهر شد، چنانکه در قرآن میخوانیم:
«فَخَرجَ علی قَومِه فی زینتِه» [۱]
«قارون با تمام زینت خود در برابر قومش آشکار شد.»
اکثر مردم تحت تأثیر آن جوّ قرار گرفتند و آه کشیدند و حسرت بردند که کاش ما نیز دارای چنین ثروتی بودیم چنانکه قرآن میفرماید:
«قال الّذین یریدون الحَیاه الدّنیا یا لیتَ لَنا مثل ما اُوتی قارون انّه لذو حظّ عظیم» [۲]
«آنها که دلبستگی به دنیا داشتند گفتند: ایکاش همانند آنچه به قارون داده شده است ما نیز داشتیم، بهراستیکه او بهره عظیمی دارد.»
ولی عدهای که دارای علم و شناخت بودند، به آن جوّ زدگان جاهل اعتراض کردند، چنانکه میخوانیم:
«و قال الذین اوتوا العلم ویلکم ثواب الله خیر لمن آمن و عمل صالحاً و لا یلقاها الا الصابرون»
«کسانی که علم و دانش به آنها داده شده بود، گفتند: وای بر شما ثواب الهی بهتر است برای کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح انجام میدهند، اما جز صابران آن را دریافت نمیکنند.»
نکته: در هر دو داستان فوق، جهل و نادانی بهعنوان انگیزه تحت تأثیر محیط قرار گرفتن معرفی شد بنابراین جهل و نادانی باعث جو زدگی و افتادن در کام محیط فاسد است و بهعکس علم و شناخت موجب گریز از تحت تأثیر قرار گرفتن است.
منبع: گناه شناسی. ج ۱، ص:۱۰۲ و ۱۰۳.