امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اَلغَضَبُ مِفتاحُ کُلِّ شَرّ؛
خشم، کلید هر بدی است.
کافی، ج ۲، ص ۳۰۳
شرح حدیث:
روزی کسی نزد حضرت رسول (صلی‌الله علیه وآله) آمد و گفت: یا رسول‌الله! مرا موعظه‌ای کن تا از آن پند گیرم. حضرت فرمودند: «برو و خشمگین مشو». آن شخص دوباره نصیحت خواست، حضرت فرمودند: «برو و غضبناک مشو.» بار سوم پرسید. پیامبر خدا (صلی‌الله علیه وآله) بازهم او را به خودداری از خشم و غضب توصیه فرمود.[۱]
این توصیه‌ی مؤکّد نشان می‌دهد که ریشه بسیاری از ناهنجاری‌ها، گناهان، حق‌کشی‌ها و ستم‌ها، خشم است و اگر کسی بتواند خشم خود را مهار کند، جلوی بسیاری از آن آفت‌ها را می‌گیرد.
در روایات، تعابیر و آثار و پیامدهای گوناگونی برای غضب بیان‌شده است. ازجمله اینکه:
غضب، مرکبی سرکش و چموش است؛
غضب، شعله‌ای از شیطان است؛
غضب، آتشی در درون دل‌هاست؛
غضب، اوّلش جنون و آخرش پشیمانی است.
شدّت غضب، گفتار انسان را تغییر می‌دهد، حجّت و دلیل انسان را قطع می‌کند و فهم انسان را پراکنده می‌سازد.
امام صادق (علیه‌السلام) فرموده است: «کسی که غضب خود را نتواند کنترل کند، مالک عقل و خرد خود هم نیست».[۲]
پس، برای اینکه این کلید بدی‌ها، در جهنّم را به روی انسان نگشاید و او را بدبخت نکند، باید مهار شود و هر که بر خشم خود غلبه نکند و هیجان‌های شیطانی را در خود نتواند فروبنشاند، پشیمان می‌گردد.
پی‌نوشت:
[۱]. کافی، ج ۲، ص ۳۰۳.
[۲]. کافی، ج ۲، ص ۳۰۵.
منبع: حکمت‌های صادقی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام صادق علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (۱۳۹۰)
