انسان به خاطر حب نفس کمتر متوجه زشتی کارهای بد خود می شود. لذا نیاز به معیارهایی دارد که بتواند به زشتی عمل خود پی ببرد.
امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام فرمود:
ٍ وَ احْذَرْ کُلَ عَمَلٍ یَرْضَاهُ صَاحِبُهُ لِنَفْسِهِ وَ یَکْرَهُهُ [یُکْرَهُ] لِعَامَّهِ الْمُسْلِمِینَ وَ احْذَرْ کُلَ عَمَلٍ یُعْمَلُ بِهِ فِی السِّرِّ وَ یُسْتَحَى مِنْهُ فِی الْعَلَانِیَهِ وَ احْذَرْ کُلَ عَمَلٍ إِذَا سُئِلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ أَنْکَرَهُ وَ اعْتَذَرَ مِنْه
شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج۱۸، ص: ۴۱
«بپرهیز از کارهایی که در نهان انجام می شود و در آشکار شرم آور است و نیز از هر کاری که اگر از انجام دهنده اش سؤال شود، یا انجام آن کار را انکار می کندو یا به خاطر آن پوزش می طلبد، دوری کن».
مانند کسی که ارتباط نامشروع یا عمل نامشروع خود را پنهان می دارد، یا جوانی که نمی خواهد نامه عاشقانه یا مکالمات تلفنی اش را کسی بداند، یامجرمانی که از مصاحبه و گزارش سر، باز می زنند و چهره خود را می پوشانند، و یا فرد متدینی که نمازش را دور از چشم دیگران در آخر وقت می خواند و نمی خواهد کسی بفهمد و… .
از حدیث فوق چند معیار برای بدی عمل استفاده می شود:
۱ – انسان از انجام علنی آن عمل شرم دارم؛
۲ – اگر از عمل بد او سؤال کنند انکار کند؛
۳ – عمل بد خود را توجیه کند؛ و این سه نشانه رامی توان درباره یک جوانی که آلوده به سیگار و یا مواد مخدر شده پیاده نمود او ابتدا پنهانی سیگار می کشد و اگر از او سوال کنند انکار می کند و اگر نتواند انکار کند توجیه می کند مثلاً می گوید چون دندانم درد می کرد! چون خوابم نمی برد! چون فکرم پریشان بود! و… سیگار کشیدم.
و در یک جمله می توان گفت: عملی زشت است که اگر از آن فیلم و نوار گرفته شود انسان خوش ندارد دیگران از آن آگاهی یابند.
منبع: معیارهای زندگی/ محمود اکبری
