روزه سه مرتبه و درجه داردو روزه داران هم بر این اساس به سه گروه تقسیم می شوند:
۱. روزه عام:
عبارت است از امساک و خوددارى از مبطلات روزه، که در روایات به این نوع روزه اشاره شده،
امام على(علیه السلام) مى فرمایند: «کَمْ مِن صَائِم لَیْسَ لَهُ مِنَ الصِّیامِ إلاّ الظَّمَأ…; چه بسا روزه دارانى که از روزه خود جز تشنگى، بهره اى ندارند».(۱)
همچنین رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرموده اند: «رُبَّ صَائِم حَظُّهُ مِن صِیامِه الجُوعُ والعَطَشُ; چه بسا روزه دارى که بهره اش از روزه گرفتن، گرسنگى و تشنگى است».(۲)
این افراد چشم، گوش و زبانشان روزه نیست بلکه مشغول گناه است.
۲. روزه خاص:
علاوه بر امساک و خوددارى از مبطلات روزه از گناهان چشم، گوش، زبان، دست و پا و سایر جوارح نیز اجتناب شود.
امام على(علیه السلام)مى فرمایند: «اَلصِّیِامُ اجتنابُ المَحارِمِ کَما یَمْتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ; روزه دورى کردن از حرام هاست، آن گونه که انسان از خوردن و آشامیدن دورى مى کند».(۳)
حضرت زهرا(علیها السلام) مى فرمایند: «ما یَصْنَعُ الصائِمُ بِصِیامِهِ إِذا لَمْ یَصُنْ لِسانَهُ وَسَمْعَهُ وَبَصَرَهُ وَجَوارِحَهُ; اگر روزه دار زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را نگه ندارد، روزه به چه کارش مى آید؟».(۴)
۳. روزه اخص:
علاوه بر دورى از مبطلات روزه و اجتناب اعضا و جوارح از گناهان، دل هم روزه باشد و توجّه به خدا داشته باشد.
امام على(علیه السلام) مى فرمایند:
«صَوْمُ القلبِ خَیْرٌ مِن صیامِ اللِّسانِ، وصِیامُ اللِّسانِ خَیرٌ من صِیامِ البَطْنِ; روزه قلب بهتر است از روزه زبان و روزه زبان بهتر است از روزه شکم».(۵)
۱. بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۹۴.
۲. همان مدرک، ص ۲۸۹.
۳. بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۹۴.
۴. دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۲۶۸.
۵. میزان الحکمه، ج ۵، ص ۴۷۱.
