حکم شرعی قسم خوردن در معاملات
سؤال: آیا خریدار یا فروشنده میتواند برای اطمینان طرف مقابل خود در معاملات قسم بخورد؟
جواب: مسأله ۲۱۴۱ توضیح المسائل مراجع: قسم خوردن در معامله اگر راست باشد مکروه است و اگر دروغ باشد حرام است[۱].
یکی از گرفتاریهای موجود در بازار معاملات و کسب و کار این است که سعی میکنیم برای رسیدن به هدف از خدا و پیغمبر و دین مایه بگذرایم تا با این کار بازار فروش کالاهایمان گرم شده و جلب مشتری کنیم. در حالی که در دستورات و منابع دینی از این کار نهی شده است.
از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) روایت شده است که آن حضرت میفرمایند: «وای بر تاجرانی که هنگام معامله بگویند به خدا قسم چنین نیست یا بگویند به خدا قسم چنین هست. وَیلٌ لِتُجَّارِ أُمَّتِی مِنْ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَی وَ اللَّه»،[۲]
حضرت امام علی علیهالسلام: «داد و ستد کنید و قسم نخورید؛ چرا که قسم خوردن، کالا را به پایان میرساند و برکت را از بین میبرد. بیعوا ولا تَحلِفوا؛ فَإِنَّ الیمینَ تُنفِقُ السِّلعَهَ وتَمحَقُ البَرَکهَ.»[۳]
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[۱]. این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست. (سیستانی): رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۰۵۴ صورت دوم. توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت، فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
[۲]. ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ق، ج ۳، ص ۱۶۰، ح ۳۵۸۴.
[۳]. المناقب للخوارزمی: ۱۲۱/ ۱۳۶، المنتخب من مسند عبد بن حمید: ۶۲/ ۹۶، المناقب للکوفی: ۲/ ۶۰۲/ ۱۱۰۳ کلّها عن أبی مطر، کنز العمّال: ۱۳/ ۱۸۳/ ۳۶۵۴۷؛ کشف الغمّه: ۱/ ۱۶۴ عن أبی مطر، مسند زید: ۲۵۶ عن زید بن علی عن أبیه عن جدّه عن الإمام علی علیهمالسلامولیس فیه صدره، بحار الأنوار: ۴۰/ ۳۳۲/ ۱۴.