به همان اندازه که ازدواج دارای اهمیت و آثار فراوان است و نسبت به آن تأکید و تشویق شده است، تجرد امری ناشایسته و زیان‌بار بوده و مورد نکوهش شدید قرارگرفته است. در سخنان پیشوایان دین علیهم‌السلام نکوهش عزوبت به صورت‌های مختلف مطرح شده است:
برتری عبادت همسرداران:
در بعضی از روایات ارزش و برتری اعمال و عبادات همسرداران بیان شده و در مقابل، کارهای افراد مجرّد کم ارزش تلقّی شده است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
«رَکعَتانِ یصَلیهِمَا الْمُتَزَوِّجُ افْضَلُ مِنْ سَبْعینَ رَکعَهً یصَلّیها اعْزَبُ»[۱]
دو رکعت نمازِ مردِ متأهّل، از هفتاد رکعت نمازِ فرد مجرّد برتر است.
مردی به حضور امام باقر علیه السلام شرفیاب شد. آن حضرت از وی پرسید: زن داری؟
گفت: نه. حضرت فرمود: من دوست ندارم همه دنیا را داشته باشم، ولی یک شب مجرّد زندگی کنم. سپس فرمود:
دو رکعت نماز مردِ متأهّل با فضیلت‌تر است از مرد عزبی که شب را با عبادت به صبح رساند و روز را روزه بدارد.
آنگاه حضرت هفت دینار به آن مرد داد و فرمود: این پول را صرف ازدواج کن. [۲]
![]()
بدترین مردگان:
مسلمانی که در طول زندگی، همسری را انتخاب نکند و از دنیا برود، مورد مذمت و نکوهش پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قرارگرفته است:
«رُذالُ مَوْتاکمُ الْعُزَّابُ»[۳]
بدترین مردگانِ شما، عزب‌هایند.
در روایتی دیگر آمده است که آن حضرت فرمود:
«لَوْ خَرَجَ الْعُزَّابُ مِنْ مَوْتاکمْ الَی الدُّنْیا لَتَزَوَّجُوا»[۴]
اگر کسانی که بدون همسر از دنیا رفتند، بار دیگر به دنیا باز گردند، حتماً ازدواج خواهند کرد.
برادران شیطان:
همان گونه که قرآن کریم، اسراف کنندگان را برادران شیطان قلمداد کرده [۵]؛ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، نیز عزبها را برادران شیطان خوانده است:
«شِرارُکمْ عُزَّابُکمْ، وَالْعُزَّابُ اخْوانُ الشَّیاطینِ»[۶]
بدترین شما، عزب‌هایند، عزبها برادران شیطانند.
لعنت و نکوهش:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن دسته از مردان و زنانی را که می گویند: ما
ازدواج نمی‌کنیم، لعنت کرده است. [۷]
همچنین مسلمانان را از ترک دنیا و فرار از زن گرفتن باز داشته، زنانی را که از شوهرکردن امتناع می‌ورزند، مورد مذمّت و نکوهش قرار داده است. [۸]
برتری نداشتن عزوبت:
گاهی بعضی از افراد، برای توجیه مجرد ماندن خودشان، از راه دین وارد می‌شوند و خیال می‌کنند عزوبت نوعی ارزش و فضیلت است، غافل از آنکه اگر چنین بود، رهبران دین و وارستگان جامعه چنان می‌کردند. امام رضا علیه السلام فرمود:
روزی امام باقر علیه السلام از زنی درباره وضعیت زندگی‌اش پرسید.
زن گفت: من «متبتّله» هستم.
حضرت پرسید: مقصودت از «تبتّل» چیست؟
جواب داد: اصلًا نمی‌خواهم ازدواج کنم.
حضرت فرمود: چرا؟
عرض کرد: می‌خواهم با مجرّد ماندن، به فضیلت (و اجر و ثواب) دست یابم. [۹]
حضرت فرمود: برگرد، (و چنین سخن مگوی)، اگر در عزوبت ارزش و فضیلتی بود، حضرت فاطمه علیها السلام در دستیابی به آن از تو سزاوارتر بود، چون هیچ زنی برتر از او نیست. [۱۰]
پی نوشت ها:
[۱] – من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۸۴
[۲] – بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۲۱
[۳] – وسائل‌الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۵۶
[۴] – مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج ۱۴، ص ۱۵۶، مؤسسه آل البیت
[۵] – اسراء (۱۷)، آیه ۲۷
[۶] – مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۱۵۶
[۷] – همان، ص ۲۴۸
[۸] – همان
[۹] اخلاق خانواده، ج ۲، ص: ۲۷
[۱۰] – بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۱۹
منبع:
اخلاق خانواده، ج ۲، ص: ۲۶ و ۲۷.
