توجه به حق الناس حتی در روز عاشورا

هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که حق‌الناسی بر ذمه ندارد، معلمی که در کلاس درس حاضر می‌شود، نانوایی که در نانوایی مشغول فعالیت است، اهل منبر و موعظه مردم و به‌طورکلی همه صنوف نمی‌توانند مدعی باشند که حق‌الناسی بر گردن ندارند؛ در جوامع کنونی که همه دم از حقوق بشر می‌زنند چگونه به این اصل اساسی غافل هستند، نکته حائز اهمیت در کربلا این بود که با کشته شدن در رکاب حسین علیه‌السلام نمی‌توانید حق‌الناس را از نامه عمل خویش پاک‌کنید. بنابراین امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا عده‌ای که بدهکار بودند را از حضور در سپاهش منع کرد.

موسی بن عمیر از پدرش نقل می‌کند که امام حسین علیه‌السلام فرمود: میان همه یارانم اعلام کن که هر کس بدهی دارد با من کشته نشود؛ زیرا من از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: هر کس از دنیا برود و دینی بر گردن داشته باشد در قیامت از حسنات وی برداشته می‌شود. «نادِ أَنْ لا یقْتَلَ مَعی رَجُلٌ عَلَیهِ دَینٌ وَ نَادِ بِها فِی الْمَوالی فَإِنّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ (صلی الله علیه و آله) یقُولُ: مَنْ ماتَ وَ عَلَیهِ دَینٌ أُخِذَ مِنْ حَسَناتِهِ یوْمَ الْقِیامَهِ»

در نقل دیگری آمده است که عمیر انصاری گفت: امام (علیه‌السلام) به من فرمود:

«نادِ فِی النّاسِ أَنْ لا یقاتِلَنَّ مَعی رَجُلٌ عَلَیهِ دَینٌ، فَإِنَّهُ لَیسَ مِنْ رَجُل یمُوتُ وَ عَلَیهِ دَینٌ لا یدَعُ لَهُ وَفاءً إِلاّ دَخَلَ النّارَ»؛ (میان مردم اعلام کن هر کس بدهکار است در رکاب من پیکار نکند، زیرا هر کس از دنیا برود در حالی که دینی بر عهده‌اش باشد که چاره‌ای برای آن نکرده باشد گرفتار دوزخ می‌شود).

مردی برخاست و گفت: همسرم پذیرفت که از طرف من بپردازد. امام (علیه‌السلام) پاسخ داد:

«وَ ما کفالَهُ امْرَأَه، وَ هَلْ تَقْضی إِمْرَأَهٌ»؛ (کفالت آن زن چه فایده‌ای دارد؟ آیا او قدرت دارد چنین کند؟!) (۱)

راستی عجیب است که انسانی در بحرانی‌ترین شرایط، حتّی به بدهکاری‌های اصحاب و یاران خود به مردم توجّه داشته باشد و راضی نشود بدهکاران همراه او پیکار کنند و شهید شوند؛ مبادا حقوق مردم از دست برود. اگر دوست داریم حسینی زندگی کنیم چگونه است که به فکر حقوق سایرین نیستیم و از آن غافلیم.

این برنامه را با کار کسانی مقایسه کنید که سراسر زندگی آن‌ها انباشته از حرام و حقوق مردم بوده و کمترین اهمیتی برای آن قائل نبودند، اصلاً چیزی را به نام «حقّ الناس» باور نداشتند!(۲)

پی‌نوشت:

1. احقاق الحق، جلد ۱۹، صفحه ۴۲۹
2. گردآوری از کتاب: «عاشورا ریشه‌ها، انگیزه‌ها، رویدادها، پیامدها»، سعید داودی و مهدی رستم نژاد، (زیر نظر آیت‌الله‌العظمی ناصر مکارم شیرازی)، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)، قم، ۱۳۸۸ هـ. ش‏، ص ۴۱۳.