لزوم پرهیز از مواضع تهمت و بسترهای ایجاد بدگمانی
اگر دیگران نسبت به برخی از ماها و یا رفتار ما نگاه منفی دارند و دچار بدگمانی میشوند، به سبب قرار گرفتن در محیطها و یا موقعیتهایی است که این بدگمانی را ایجاد یا تقویت میکند. بنابراین، برای رهایی از چنین امری باید موقعیتها را بسنجیم واز قرار گرفتن در مواضع تهمت خودداری کنیم و با پرهیز از این موقعیتها، بدگمانی رااز دیگران دور سازیم. امام علی (علیه السلام) میفرماید: مَن وَقَّفَ نفسَهُ مَوقِفَ التُّهَمَهِ فلا یلُومَنَّ مَن أساءَ بهِ الظَّنَّ؛ هر که خود را در جایگاه تهمت و بد گمانی نهد، نباید کسی را سرزنش کند که به او گمان بد برده است. (الأمالی للصدوق: ص ۳۸۰، حدیث ۴۸۳.)
آن حضرت (علیه السلام) در جایی دیگر میفرماید: هرکه به جاهای بد آمد و شد کند، متهم میشود و هر که خود را در معرض تهمت قرار دهد، نباید کسی را که به او گمان بد برده است، سرزنش کند. (کنز الفوائد: ج ۲، ص ۱۸۲.)
رفع بدگمانی
صفیه می گوید: پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در مسجد معتکف بودند. من نزد ایشان رفتم و با ایشان سخن گفتم. چون شب شد، برگشتم. پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برخاستند و همراهم آمدند. دو مرد از انصار به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برخورد کردند، سپس سلام کردند و گذشتند.
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آن ها را صدا زدند و فرمودند: این زن صفیه دختر حیی [همسر من ]است.
عرض کردند: ای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم! آیا ما به تو جز خوبی، گمان دیگری می بریم؟
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: شیطان مانند خون در بدن آدمی جاری است. ترسیدم که گمان بدی به دلتان راه یابد. (راه روشن، ج ۵، ص ۹۵.)