حرص، آز، آزمندی یا زیاده‌خواهی

در این دسته به بررسی رذیله اخلاقی حرص می‌پردازیم که سرچشمه بسیاری از مفاسد و گناهان است.

میل شدید به چیزی یا برای به دست آوردن چیزی را حرص می‌نامند که صفتی است نفسانیّه که انسان را وادار می‌کند بر جمع نمودن زائد ازآنچه احتیاج به آن دارد؛ بدون آن که به حدّ و مقدار معینی اکتفا کند. انسان حریص به هراندازه از مال دنیا بهره‌مند باشد بازهم به خاطر نداشته هایش احساس فقر می‌کند و برای رهایی از این احساس خود را به‌زحمت انداخته و به هر کار ذلت باری تن می‌دهد. ضعف ایمان و حب دنیا از مهم‌ترین عوامل ایجاد این بیماری روحی به شمار می‌آید. این صفت رذیله، یکی از شعبه‌های حب ‌دنیا و ازجمله صفات مهلکه و اخلاق مضلّه است و به کسی که حرص دارد حریص گفته می‌شود.

حرص حالت و صفتی نفسانی است که انسان را به جمع‌آوری آنچه نیاز ندارد برمی‌انگیزد،

معادل فارسی حرص، آز، آزمندی یا زیاده‌خواهی است.
خواجه عبدالله انصاری می‌گوید: پیوسته رنج مردم از سه چیز است زودتر از وقت چیزی را می‌خواهند (حرص)، از همت بیش می‌خواهند (حرص)؛ و مال دیگران را از آن خویش می‌خواهند (طمع).

از امام هادی (علیه‌السلام) نقل شده است که درباره عاقبت دنیوی حرص می‌فرمایند: «مَا اسْتَراحَ ذُو الْحِرْصِ؛ شخص طمّاع و حریص ـ نسبت به اموال و تجمّلات دنیا ـ هیچ‌گاه آسایش و استراحت نخواهد داشت.» ^{( مستدرک الوسائل، ج 2، ص 336)}