روز قیامت چهره ی دو گروه مایه ی شناسایی آنان خواهد شد و مردم با دیدن رخسار آنان درک خواهند کرد که این فرد به کدام گروه وابسته است.
چهره ی تر و تازه
در آن روز، چهره ی مقرّبین تر و تازه و شاداب خواهد بود زیرا به دیدار الهی مشرف خواهند گردید. فرموده ی باریتعالی درباره ی این موضوع چنین است:
وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاضِرَهٌ *إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَهٌ{قیامت، ۲۲ و ۲۳} آن روز رخسار طایفه ای ( از شادی) بر افروخته و نورانی است و به چشم قلب، جمال حق را مشاهده می کنند.
چهره های مأیوس و غمگین
در آن روز، گناهکاران سرگشته و پریشان اند. پریطشانی ایشان از چهره هایشان نمودار است و از آن رخسارهای عبوس و مأیوس و غمگین، تصویر حسرت و ملال هویدا خواهد بود. در قرآن حکیم، با این کلمات ذکر آنان رفته است:
وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ بَاسِرَهٌ {قیامت، ۲۴} و رخسار گروهی دیگر عبوس و غمگین است.
رخسار درخشان
چهره های درخشنده مقرّبان و مأذونان نیز منعکس کننده ی شادی و انبساط قلبی ایشان خواهد بود. در قرآن حکیم فرموده ی حق تعالی است که: وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَهٌ *ضَاحِکَهٌ مُسْتَبْشِرَهٌ { عبس، ۳۸- ۳۹} آن روز طایفه ای ( که اهل ایمانند) رخسارشان فروزان است. خندان و شادمانند.
چهره ی سیاه
مجرمین و گناهکاران به دلیل کردارهای بد خویش دچار ناامیدی خواهند شد. چهره ی سیاه آنها گویای وضعیت درونی شان خواهد بود.
قرآن حکیم با این آیات از آنها یاد می کند:
وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَهٌ*تَرْهَقُهَا قَتَرَهٌ * أُولئِکَ هُمُ الْکَفَرَهُ الْفَجَرَهُ{ عبس، ۴۰- ۴۲} و رخسار گروهی گرد آلود است و به رویشان خاک نشته، آنها کافران و بدکاران عالمند. قرآن مجید در یک جای دیگر هم از این دو گروه یاد کرده و همراه آن سزایشان را نیز آورده است:
یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِینَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ کَفَرْتُمْ بَعْدَ إِیمَانِکُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ * وَ أَمَّا الَّذِینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِی رَحْمَهِ اللَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ { آل عمران، ۱۰۶ و ۱۰۷} در روزی که گروهی رو سفید و گروهی رو سیاه باشند، اما سیه رویان ( را نکوهش کنند که) چرا بعد از ایمان باز کافر شدید؟ اکنون بچشید عذاب را به کیفر کفر و عصیان خود و اما رو سفیدان در رحمت خدا ( یعنی بهشت) در آیند. و در آن جاوید متنعّم باشند.
تفاوت آشکار دراحوال دو گروه
احوال این دوگروه در روز قیامت، تفاوت آشکاری با یکدیگر خواهد داشت. قرآن کریم این تفاوت فاحش را چنین بیان کرده است:
وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خَاشِعَهٌ *عَامِلَهٌ نَاصِبَهٌ *تَصْلَى نَاراً حَامِیَهً*تُسْقَى مِنْ عَیْنٍ آنِیَهٍ *لَیْسَ لَهُمْ طَعَامٌ إِلاَّ مِنْ ضَرِیعٍ *لاَ یُسْمِنُ وَ لاَ یُغْنِی مِنْ جُوعٍ *وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَاعِمَهٌ *لِسَعْیِهَا رَاضِیَهٌ *فِی جَنَّهٍ عَالِیَهٍ *
لاَ تَسْمَعُ فِیهَا لاَغِیَهً *فِیهَا عَیْنٌ جَارِیَهٌ *فِیهَا سُرُرٌ مَرْفُوعَهٌ *وَ أَکْوَابٌ مَوْضُوعَهٌ*وَ نَمَارِقُ مَصْفُوفَهٌ *
وَ زَرَابِیُّ مَبْثُوثَهٌ {غاشیه، ۲ تا ۱۶} آن روز رخسار گروهی ترسناک و ذلیل باشد و همه ی کارشان رنج و مشقّت است. به آتش فروزان دوزخ در آیند. از چشمه ی آب گرم جهنم آبشان نوشانند. طعامی غیر ضریع دوزخ ( که علفی بدبوست) غذای آنها نیست. که آن اطعام ( هر چه خورند) نه فربه شان کند و نه سیرشان گرداند. جمعی دیگر رخسارشان شادمان و خندانست از سعی و کوشش خود ( در طاعت خدا) خشنودند. در بهشت بلند مرتبت مقام عالی یافته اند. و در آنجا هیچ سخن زشت و بیهوده نشنوند. در آن بهشت چشمه های ( ی آب زلال و گوارا) جاری است و آنجا تخت های عالی و کرسطی های بلند پایه نهاده اند و قدح های بزرگ گذاشته اند و مسند و بالشهای لطیف مرتب داشته اند و فرشهای عالی گرانبها گسترده اند.
در آیات فوق، حال مقرّبان و توصیف نعمت هایی که به ایشان داده می شود تا حدی می تواند این گونه باشد:
احوال مقرّبین و توصیف نعمت های ربّانی
۱- چهره ی تر و تازه
۲- خوش و خرم به خاطر اعمال نیک خویش
۳- مکانهای عالیرتبه ی بهشت
۴- گوش های محفوظ از شنیدن لغو
۵- چشمه های روان و متزنّم
۶- تختهای بلند و زوجهای نشسته بر آن بالا در حال استراحت کامل
۷- ردیف های جام ها و سبوها
۸- قالیچه های گسترده شده و تکیه گاه های بزطرگ بلورین.
۹- قالی ها و مسندهای نرم و نفیس
در آیاتی که ذکر شد، وضعیت مجرمان و گناهکاران و جزائی که به خاطر اعمالشان به آن ها خواهد رسید نیز بیان شده است. خلاصه ی آنها چنین است:
احوال مجرمان و غضب الهی
۱- ذلیل و خوار با چهره های افسرده و پژمرده
۲- افتادن در سختی و مشقت و عذاب
۳- جسم به زحمت و محنت افتاده
۴- سوخته، سیاه و برشته شده در آتش
۵- از چشمه های جوشان بدبو نوشانده می شوند
۶- غذایشان گیاهان خشک، خاردار، تلخ و بدبوست
۷- چنین غذایی نه جسم را تقویت می کند
۸- و نه گرسنگی را رفع می کند.
قرآن حکیم در جایی دیگر هم از این دو گروه نام می برد.
الْأَخِلاَّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقِینَ *
یَا عِبَادِ لاَ خَوْفٌ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ وَ لاَ أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ *
الَّذِینَ آمَنُوا بِآیَاتِنَا وَ کَانُوا مُسْلِمِینَ *ادْخُلُوا الْجَنَّهَ أَنْتُمْ وَ أَزْوَاجُکُمْ تُحْبَرُونَ*یُطَافُ عَلَیْهِمْ بِصِحَافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَکْوَابٍ وَ فِیهَا مَا تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْیُنُ وَ أَنْتُمْ فِیهَا خَالِدُونَ*وَ تِلْکَ الْجَنَّهُ الَّتِی أُورِثْتُمُوهَا بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ *لَکُمْ فِیهَا فَاکِهَهٌ کَثِیرَهٌ مِنْهَا تَأْکُلُونَ *إِنَّ الْمُجْرِمِینَ فِی عَذَابِ جَهَنَّمَ خَالِدُونَ *لاَ یُفَتَّرُ عَنْهُمْ وَ هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ *وَ مَا ظَلَمْنَاهُمْ وَ لکِنْ کَانُوا هُمُ الظَّالِمِینَ *وَ نَادَوْا یَا مَالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنَا رَبُّکَ قَالَ إِنَّکُمْ مَاکِثُونَ {سوره ی زخرف، ۶۷- ۷۷}
در آن روز دوستان همه با یکدیگر دشمنند به جز متّقیان * ( آن روز خطاب شود) الا ای بندگان ( صالح) من، امروز شما را هیچ ترس و حزنی نخواهد بود* آنان که به آیات ما ایمان آوردند و تسلیم امر ما شدند* ( به همه خطاب رسد که) شما باهمسرانتان مسرور و شادمان در بهشت جاوید وارد شوید* و بر آن مؤمنان کاسه های زرین و کوزه های بلورین ( مملو از طعام لذیذ و شراب طهور) دور زنند و در آنجا هر چه نفوس را بر آن میل و اشتهاست و چشم ها را شوق و لذّت، مهیّا باشد و شما مؤمنان در آن بهشت جاویدان متنعّم خواهید بود* این همان بهشتی است که از اعمال ( صالح) خود به ارث یافتید* برای شما در آنجا انواع میوه فراوان است که از آن ( هر چه خواهید) تناول کنید* بدکاران هم آنجا سخت در عذاب آتش جهنم مخلّدند* و هیچ از عذابشان کاسته نشود و امید نجات و خلاصی ندارند* و ما به آنها ستمی نکردیم لیکن آنان خود مردمی ستمکار بودند* و ( آن دوزخیان، مالک دوزخ را) ندا کنند که ای مالک! ازخدای خود بخواه که ما را بمیراند ( تا از عذاب برهیم) جواب دهد شما ( در این عذاب) همیشه خواهید بود.
پاداشهایی برای مقرّبین
پاداشهایی که خدایتعالی در آیات فوق برای مقربین بیان کرده است به قرار زیرند:
۱- برقرار ماندن دوستیها و دوستان
۲- نجات همیشگی از ترس و اندوه
۳- زندگی و آرامش در باغهای بهشت
۴- همراهی همسران و حوران دلفریب
۵- مهیّا بودن وسایل خوشی و شادمانی
۶- جام هایی لبریز از شراب طهور
۷- مهیّا شدن هر چه که دل خواهش آن را داشته باشد.
۸- پدیدار شدن هر چه بینائی برای لذّت طلب کند.
۹- تضمین دائمی بودن بهشت
۱۰- انواع و اقسام میوه ها به فراوانی
منبع مقاله: القادری، دکتر محمد طاهر، (۱۳۹۰)، عقیده شفاعت، سید عبدالحسین رئیس السادات، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی- معاونت فرهنگی، چاپ اول.
