قساوت قلب و سنگدلی

در این دسته درباره یکی دیگر از گناهان قلبی و رذایل اخلاقی به نام قساوت قلب یا سنگدلی و پیرامون آن بحث خواهد شد.

قساوت در زبان عربی از ریشه قسی و قسوه است؛ که در لغت به معنی خشونت و نفوذناپذیری می‌باشد؛ لذا به سنگ‌های خشن و سخت، قسی می‌گویند.

در اصطلاح قرآنی به قلب‌هایی که در برابر حق، تواضع، خشوع و انعطافی نداشته باشند و نور هدایت در آن نفوذ نمی‌کند، قاسیه می‌گویند. ^{(مائده:۱۳)}

«قلب در لغت به معنی گرداندن و تحوّل دادن از وجهی به وجه دیگر می‌باشد؛ مثل گرداندن لباس و گرداندن انسان از طریقه‌اش. ^{(المفردات فی غریب القرآن، ص۴۱۱.)}

در اصطلاح قرآنی به روح لطیف انسانی که با تعلّق به قلب جسمانی، سلطه خود را در بدن انسان اجرا می‌کند، قلب گویند؛ که از آن به نفس ناطقه نیز تعبیر می‌گردد. پس چون، این قسمت از بدن انسان مرکز تحولات مختلف روحی است، آن را قلب نامیده‌اند. ^{(مصطفوی، حسن؛ تفسیر روشن، تهران، مرکز نشر کتاب، ۱۳۸۰ ش، چاپ اول، ج ۱، ص ۳۶۹.)}

قساوت قلب به معنای سختی و عدم انعطاف و پذیرش قلب انسان در مقابل حق و حقیقت می‌باشد. قساوت، یکی از مهم‌ترین عواملی است که انسان‌ها را از شناخت خداوند و سیر به‌سوی او بازمی‌دارد.

قساوت، یکی از مهم‌ترین عواملی است که انسان‌ها را از شناخت خداوند و سیر به‌سوی او بازمی‌دارد. ازآنجاکه یکی از وظایف انبیاء، آشنا کردن انسان‌ها با حقایق و گسترش عدالت در جامعه بوده و لکن تمامی انبیاء الهی در راه نیل به اهداف خود، با مقاومت افراد قسی‌القلب روبه‌رو بوده‌اند؛ چراکه افراد قسی‌القلب، راه نفوذ حقایق و دروازه عطوفت را به روی خود بسته و با زیر پا نهادن اصول انسانی، با سرسختی تمام در مقابل حق می‌ایستند.

از حضرت امام علی علیه‌السلام نقل شده است که فرمود: «ما جَفَّتِ الدُّموعُ إلّا لِقَسوَةِ القُلُوب وَ ما قَسَتِ القُلُوبُ إلّا لِکَثرَةِ الذُّنوبِ؛ چشم‌ها خشک نمی‌شود مگر به خاطر قساوت قلب و دل‌ها قساوت پیدا نمی‌کند مگر به سبب زیادی گناه.»^{(وسائل الشیعه ج 16، ص 45)}