پیمان شکنی و خُلف عهد و وعده

در این دسته به تعریف، ریشه‌ها و عوامل و سرانجام دنیوی و اخروی گناه اجتماعی و رذیله پیمان شکنی (عهد شکنی، خلف عهد و خلف وعده در برابر وفای به عهد و پیمان) پرداخته می‌شود.

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» ^{(المائدة، آیه 1)}

مسئله وفای به عهد از مسائل مهم و اساسی به شمار می‌رود که در دین مقدس اسلام مورد کمال عنایت قرار گرفته است، چراکه زیرا اگر بنا باشد به این مسئله اساسی توجه نشود اعتماد که زیربنای روابط اجتماعی است از بین می‌رود و زندگی مردم در اثر بی‌نظمی و هرج‌ومرج، متلاشی خواهد شد و آرامش و اطمینان خود را از دست خواهند داد. ازاین‌رو اسلام آن‌قدر به وفای به عهد اهمیت می‌دهد که حتی در مورد دشمن و کسی که از نظر عقیده و مسلک و هدف با انسان توافق ندارد وفای به عهد و پیمان را لازم می‌شمرد.

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود:

« ثَلاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللّهُ (عَزَّوَجَلَّ) لاَِحَدٍ فِيهِنَّ رُخْصَةً اَداءُ الاَْمانَةِ اِلَى الْبَرِّ وَالْفاجِرِ وَالْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَالْفاجِرِ وَبِرُّ الْوالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كانا اَوْ فاجِرَيْنِ ؛ سه چیز است که خداوند به هیچ‌کس اجازه تخلّف از آن را نداده است: ادای امانت در مورد هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و وفای به عهد درباره هر کس خواه نیکوکار باشد یا بدکار و نیکی به پدر و مادر خواه نیکوکار باشند یا بدکار.» ^{کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، چاپ اسلامیه، ج۲، ص۱۶۲، حدیث ۱۵.}

امام على عليه السلام :
الغَدرُ، أقبَحُ الخِيانَتَينِ .
پيمان شكنى، زشت ترين خيانت است. ^{(غرر الحكم : ۱۶۹۰ )}

امام رضا عليه السلام :

لا يَعْدَمُ المرءُ دائرةَ السّوءِ مَعَ نَكْثِ الصَّفْقةِ .

آدم پيمان شكن از پيشامد بد در امان نيست. ^{(نزهة الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 128)}

آزار و اذیت مردم اضلال، گمراه کردن و به گناه انداختن دیگران تضییع حقوق فرزندان تضییع حقوق مومنین و برادران دینی سوء ظن یا بدگمانی به مردم ظلم، ستم و تعدی به مردم عقوق (آزار و اذیت) والدین