مکر، حیله، فریب، خدعه و نیرنگ

یکی از گناهان اجتماعی در این دسته درباره آن بحث می‌شود مکر، حیله، فریب، خدعه یا نیرنگ است. تعابیر مختلف این گناه به خاطر مفاسد متعددی است که به دنبال دارد.
دین مبین اسلام این گناه اجتماعی را به‌شدت مورد مذمت و نکوهش قرار داده است، به گونه‌ای که حتی خدعه و نیرنگ با دشمنان اسلام نیز جز در موارد جنگ جایز نیست؛ چراکه مکر و حیله از خصائص انسان‌های پست و سرکش به‌حساب می‌آید و با ایمان منافات داشته و فرقی هم ندارد که این مکر و حیله با خداوند باشد که در قالب نفاق و ریا در عبادات مصداق پیدا می‌کند و یا اینکه با بندگان خدا باشد که در قالب اموری همچون قسم دروغ و غش در معاملات تحقق پیدا می‌کند.
البته ناگفته نماند که موضوع بحث ما در این دسته، فقط درباره مکر انسان با انسان است و درباره مکر انسان با خداوند در دسته‌های مجزا بحث می‌شود.