غناء و آوازخوانی

در این دسته درباره گناه غِناء یا خوانندگی یا آواز خاص بحث می‌شود.

غناء در اصطلاح فقها عبارت است از کشیدن صدا و آواز، با دو شرط: یکی این‌که دارای رفت‌وبرگشت و گردانیدن آواز در حلق باشد (= ترجیع). دیگری طرب‌آور باشد: یعنی در انسان حالت خفت و سبکی خاصی به وجود آورد که باعث شدت حزن و یا خوشحالی زیاد می‌شود و بعضی‌ها قید لهوی بودن را هم اضافه نموده‌اند

غناء بنا بر نظر غالب فقهای معاصر، خوانندگی مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب یا عیش و نوش است. بسیاری از فقهای امامیه همچون شیخ طوسی، شهید ثانی، ابن ادریس، صاحب جواهر، نراقی و آیت‌الله خوئی رحمهم الله عنوان کرده‌اند که فقهای شیعه بر حرمت غناء اجماع دارند؛ و حتی برخی حرمت غناء را از ضروریات مذهب شیعه عنوان کرده‌اند.

بیشتر فقهای معاصر شیعه، فقط هر نوع آواز و نوازندگی مطرب و مناسب با مجالس لهو و لعب را حرام و غنائی که مطرب و متناسب با مجالس لهو و لعب نباشد را حلال دانستند. در مقابل به باور میرزا جواد تبریزی بنابراحتیاط واجب باید از مطلق خواندنی که با ترجیع صوت (چهچه) همراه است اگرچه در آن مضمون باطل هم نباشد، اجتناب کرد. همچنین آیت‌الله صافی گلپایگانی مطلق غناء و موسیقی را حرام می‌داند.

رابطه موسیقی و غناء

در مورد رابطه موسیقی و غناء چندین نظر وجود دارد. برخی مدعی شدند که فقهای گذشته میان موسیقی و غناء تفاوتی قائل نبودند، اما فقهای معاصر میان غناء و موسیقی تفاوت قائل شده‌اند و غناء را به معنای آواز و موسیقی را به معنای نوازندگی با آلات موسیقی دانسته‌اند. البته برخی نیز بر این باورند که موسیقی عام‌تر از غناء است چراکه موسیقی شامل سازوآواز می‌شود ولی غناء تنها شامل آواز می‌شود. برخی نیز مدعی شده‌اند که گزارش کتاب‌های تخصصی در حوزه موسیقی و شعر عرب نشان‌دهنده یکی بودن غناء و موسیقی است.

از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است که درباره مجلس غنا می فرمایند:

الغناءُ مجلسٌ لاینظر اللهُ اِلی اَهلهِ.
مجلس غناء مجلسی است که خداوند به اهل آن نظر (لطف و رحمت) نمی‌کند. ^{(وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۸۸)}