تحصیل مال از راه حرام (حق الناس مالی)

همانطور که در بحث گناهان اجتماعی اشاره شده است دایره گناهان تنها به حوزه عبادات و مبحث ارتباط انسان و خدا محدود نمی‌شود، بلکه هرگونه عمل خلاف عقل و شرع در سایر حوزه‌ها مخصوصاً در حوزه اجتماعی و روابط انسان با انسان، گناه تلقی شده و مجازات دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت.

در متون دینی از واجبات حوزه روابط اجتماعی یا همان روابط انسان با انسان به حق الناس تعبیر شده که ممکن است مالی باشد و یا غیرمالی که عدم رعایت این حقوق از نگاه دین گناه محسوب می‌شود.

در این دسته از حق الناس مالی بحث می‌شود. گناهان مربوط به حق الناس در این دسته به دو دسته کلی کسب‌های حرام و حبس الحقوق تقسیم می‌شوند و مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.

حق الناسی که در متون دینی آمده است بیشتر ناظر بر این نوع از حق الناس است که به مظلمه یا مظالم تعبیر شده است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در اینباره می فرمایند:

تا می‌توانید از مظالم (حقوق دیگران) بپرهیزید؛ زیرا آدمی در روز قیامت با کارهای نیکی می‌آید که فکر می‌کند او را نجات می‌بخشد؛ اما پیوسته به او گفته می‌شود: فلانی بر گردن تو مظلمه و حقّی دارد. پس گفته می‌شود: از حسناتش پاک کنید تا جایی که برایش حسنه‌ای باقی نمی‌ماند. مَثَل این شخص مَثَل مسافرانی است که در دشتی فرود آمده‌اند و هیزمی با خود ندارند. لذا هر یک به طرفی می‌رود و برای برافروختن آتش هیزم می‌آورد و آنچه را خواسته‌اند می‌پزند. گناهان نیز چنین‌اند [حسنات را می‌سوزانند].

^{کنز العمّال: 10328.}