اعمال جوانحی (قلبی و درونی)

اعمال ارادی انسان، یا درونی و قلبی است یا بیرونی، اعمال ارادی درونی و قلبی را اعمال جوانحی و اعمال ارادی بیرونی را اعمال جوارحی می‌گویند. جوارح یعنی دست‌وپا و گوش و چشم و زبان که اعضای ظاهری انسان است و جوانح اعضای روحی و باطنی انسان است. نیت خیر و ایمان و مواردی مانند آن جزء اعمال جوانحی است.

در دعای کمیل از خدا می‌خواهیم «وَ اشْدُدْ عَلَی الْعَزِیمَةِ جَوَانِحِی» یعنی بر عزم و تصمیم قوای باطنی مرا تقویت کن، محکم کن. عزیمت یعنی تصمیم یعنی از حالت دودلی و باری به هر جهت بودن و آیا انجام بدهیم، انجام ندهیم و این کار را بکنیم، نکنیم بیرون آمدن.

اعمال جوانحی مانند ایمان، تهذیب نفس و خودسازی، خودشناسی، خداشناسی، شیطان شناسی،

توبه و پشیمانی از گناه، توسل و طلب شفاعت، محبت و مودت نسبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام و…