غرور، فخرفروشی خود خواهی، عجب، تکبر و استکبار

در این دسته پیرامون موضوعات عجب، تکبر، غرور، خودبینی، خودخواهی و فخرفروشی بحث می‌شود که یا باهم مترادف هستند یا رابطه علی و معلولی دارند.

عُجب و کِبر صفاتی هستند که مفهوم و ریشه مشترکی دارند و هردوی آنها در خودبزرگ‌بینی و غرور مشترک هستند؛ اما فرق آنها این است که: تکبّر به این است که شخص خود را بالاتر از دیگران بداند؛ ولی در عُجب، پای کس دیگری در میان نیست؛ بلکه شخصی که دچار عُجب شده، به خود می‌بالد و ازخودراضی می‌باشد.

خودخواهی و علاقه زیاد به خود باعث می‌شود که وقتی انسان در خود کمالی دید، حالت خودپسندی و سروری به او دست دهد که به آن حالت «عُجب» می‌گویند، وقتی در اثر همین خودپسندی و حُبّ نفس، دیگران را فاقد آن کمال گمان کند، حالت دیگری به او دست می‌دهد که به آن «کِبر» می‌گویند. تمام این‌ها در باطن است؛ ولی اثر آن در ظاهر فرد و عمل و گفتار او، همان «تکبّر» است.

شخص دارای عُجب به نفس خود دروغ می‌گوید و متکبّر به دیگران، پس کسی که عُجب دارد، خودش را فریب می‌دهد. (شاید همین تفاوت اساسی موجب شده که برخی از علمای علم اخلاق، تکبّر را از گناهان کبیره برشمرده‌اند و عُجب را در بین آنها قرار نداده‌اند.)

فرق مهم دیگری که می‌توان برای آن‌ها برشمرد این است که عجب نوعی تکبر و خودبزرگ‌بینی در عبادات است، ولی تکبر عمومیت دارد و شامل هر چیزی ازجمله مال، زیبایی، علم و… هم می‌شود به‌عبارت‌دیگر عجب اخص از تکبر و نوعی از آن است.

در حکمت 38 نهج‌البلاغه از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده است که: «أَوحَشَ الْوَحْشَةِ  الْعُجْبُ؛ ترسناک‌ترین تنهایی خودپسندی است.»

از حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده است که فرمود: «مَن کان مُتَکبِّراً لم یعدِمِ التَّلَفَ؛ کسی که متکبر باشد، از نابودی در امان نیست.»^{(غررالحکم 8132)}